Покачува?е на морското ниво

百度 “小题大做”与“谨小慎微”双向发力。

Покачува?е на морското ниво — по?ава при ко?ашто доа?а до покачува?е на морското ниво како последица на климатските промени. Поме?у 1900 и 2017 година, просечното глобално ниво на морето се зголемило за 16-21 цм.^[1] Попрецизни податоци собрани од мере?ата на сателитски радар откриваат забрзан пораст од 7,5 см од 1993 до 2017 годин (во просек за 2,9 мм годишно)^[2]. Ова забрзува?е се должи на?многу на климатските промени, кои вклучуваат загрева?е на океанот и топе?е на копнените ледени плочи и ледниците.^[3] Поме?у 1993 и 2018 година, топлинското шире?е на водата придонела за 42% за зголемува?е на нивото на морето; топе?е на умерените ледници, 21%; Гренланд, 15%; и Антарктикот, 8%.^[2] ^:1576 Климатолозите очекуваат стапката дополнително да се забрза во текот на 21 век, при што на?новите мере?а велат дека нивото на морето во моментов се зголемува за 3,6 мм годишно.^:62^[4]

Проектира?ето на идното ниво на морето е предизвик, поради сложеноста на многу аспекти на климатскиот систем и временските заостанува?а во реакциите на нивото на морето на промените на температурата на Зем?ата. Биде??и климатските истражува?а во минатото и сегашното ниво на морето доведуваат до подобрени комп?утерски модели, проекциите посто?ано се зголемуваат. Во 2007 година, Ме?увладиниот панел за климатски промени (IPCC) проектирал на?висока проценка од 60 цм до 2099 година,^[5] но нивниот извешта? од 2014 година ?а зголемил на?високата проценка на околу 90 цм.^[6] Голем бро? подоцнежни студии заклучиле дека глобалното покачува?е на морското ниво од 200–270 цм ово? век е ?физички веродосто?но“.^[7]^[8] Конзервативната проценка на долгорочните проекции е дека секо? Целзиусов степен на пораст на температурата предизвикува пораст на нивото на морето за приближно 2,3 м во период од два милениуми (2.000 години): пример за климатска инерци?а.^[9] Во февруари 2021 година, еден труд об?авен во списанието Ocean Science сугерирал дека минатите проекции за глобалното покачува?е на нивото на морето до 2100 година, при?авени од IPCC, на?веро?атно се конзервативни и дека нивото на морето ?е се зголеми пове?е од претходно очекуваното.

Нивото на морето нема да се подигне рамномерно насекаде на Зем?ата, па дури и малку ?е се намали на некои локации, како што е Арктикот.^[10] Локалните фактори вклучуваат тектонски ефекти и слегнува?е на зем?иштето, плима, струи и бури. Зголемува?ето на нивото на морето може значително да вли?ае на човечката популаци?а во кра?брежните и островските региони.^[11] Се очекуваат широки поплави на кра?бреж?ето со неколку степени на затоплува?е кое ?е се одржува со милениуми.^[12] Понатамошни ефекти се поголеми бранови на бури и поопасни цунами, раселува?е на населението, губе?е и деградаци?а на зем?оделско зем?иште и штети во градовите.^[13]^[14] Природните средини како морските екосистеми се исто така погодени, при што рибите, птиците и растени?ата губат делови од нивното живеалиште.^[15]

Општествата можат да се прилагодат на подигнува?ето на нивото на морето на три различни начини: спроведува?е на управувано повлекува?е, приспособува?е на промените на кра?бреж?ето или заштита од пораст на нивото на морето преку тешки градежни практики, како што се морските ?идови или меки пристапи, како што се изградба на дини и заштита на плажите. Понекогаш овие стратегии за адаптаци?а одат рака под рака, но во други времи?а треба да се направат избори ме?у различни стратегии.^[16] За некои човечки средини, како што се т.н. градови што тонат, адаптаци?ата на покачува?ето на нивото на морето може да се надополни со други еколошки праша?а, како што е потонува?ето. Природните екосистеми обично се прилагодуваат на подига?ето на нивото на морето со движе?е во внатрешноста; сепак, тие не секогаш можат да го сторат тоа, поради природни или вештачки бариери.^[17]

Минати промени

Разбира?ето на морското ниво во минатото е важно за анализа на сегашните и идните промени. Во неодамнешното геолошко минато, промените во копнениот мраз и топлинското шире?е од зголемените температури се доминантните причини за зголемува?ето на нивото на морето. Последен пат Зем?ата била 2 °C (3.6 °F) потопла во прединдустриските температури, кога нивото на морето било на?малку 5 метри повисоко од сега:^[18] ова се случило поради промените во количината на сончева светлина поради бавните промени во Зем?ината орбита кои го предизвикале последниот ме?углаци?ален период. Затоплува?ето било одржано во период од ил?адници години, а големината на порастот на нивото на морето имплицира голем придонес од ледените плочи на Антарктикот и Гренланд.^[19] ^:1139Исто така, во извешта?от на Кралскиот холандски институт за морски истражува?а се наведува дека пред околу три милиони години, нивоата на ?аглерод диоксид во атмосферата на Зем?ата биле слични на денешните нивоа кои ?а зголемиле температурата за два до три степени целзиусови и стопиле една третина од ледените плочи на Антарктикот. Ова, пак, предизвикало покачува?е на нивото на морето за 20 метри.^[20]

Од последниот глаци?ален максимум пред околу 20.000 години, нивото на морето се зголемило за пове?е од 125 метри, со стапки кои варираат од помалку од мм/годишно до 40+ мм/годишно, како резултат на топе?ето на ледените плочи над Канада и Евроази?а. Брзото распа?а?е на ледените плочи довело до таканаречените ?пулсови на топена вода“, периоди во кои нивото на морето брзо се зголемувало. Стапката на пораст почнала да се забавува пред околу 8.200 години; нивото на морето било речиси константно во последните 2.500 години, пред неодамнешниот растечки тренд ко? започнал на кра?от на 19 век или на почетокот на 20 век.^[21]

Мере?е

Sea surface height change from 1992 to 2019 – NASA

Визуелизаци?ата се заснова на податоци собрани од сателитите TOPEX/Poseidon, Jason-1, Jason-2 и Jason-3. Сините региони се местата каде што нивото на морето се намалило, а портокаловите/црвените региони се местата каде што нивото на морето се зголемило.

Промените на нивото на морето може да бидат предизвикани или од вари?ации во количината на вода во океаните, волуменот на океанот или од промените на копното во споредба со површината на морето. Различните техники кои се користат за мере?е на промените на нивото на морето не го мерат точно истото ниво. Плимомерите можат да го мерат само релативното ниво на морето, додека сателитите можат да ги мерат и апсолутните промени на нивото на морето.^[23] За да се доби?ат прецизни мере?а за нивото на морето, истражувачите кои го проучуваат мразот и океаните на нашата планета вли?аат на тековните деформации на цврстата Зем?а, особено поради копнените маси кои сè уште се издигнуваат од минатите ледени маси кои се повлекуваат, а исто така и поради гравитаци?ата и ротаци?ата на Зем?ата.^[2]

Сателити

?е?сон-1 продолжил со мере?ата на морската површина започнати од ТОПЕКС/Посе?дон. По него следела миси?ата за топографи?а на површината на океанот на ?е?сон-2 и ?е?сон-3

Од лансира?ето на ТОПЕКС/Посе?дон во 1992 година, преклопуваната сери?а на алтиметриски сателити континуирано ги снимаат промените во нивото на морето.^[24] Тие сателити можат да ги мерат ридовите и долините во морето предизвикани од струите и да детектираат трендови во нивната висина. За да го измерат расто?анието до површината на морето, сателитите испра?аат микробрановен пулс до површината на океанот и го снимаат времето потребно за вра?а?е. Микробрановите радиометри го коригираат дополнителното доцне?е предизвикано од водената пареа во атмосферата. Комбинира?ето на овие податоци со прецизно познатата местоположба на леталото овозможува да се одреди висината на површината на морето во рок од неколку центиметри.^[25] Се проценува дека сегашните стапки на пораст на морското ниво од сателитската височина се 3.0 ± 0.4 милиметри (1?8 ± 1?64) годишно за периодот 1993–2017 година.^[26] Претходните сателитски мере?а претходно биле малку во спротивност со мере?ата на плимомерот. Мала грешка во баждаре?ето за сателитот Топекс/Посе?дон на кра?от била идентификувана дека предизвикала мало преценува?е на нивото на морето од 1992 до 2005 година, што го маскирала во сателитските мере?а тековното забрзува?е на порастот на морското ниво кое било видливо во временските серии на плимомерот.^[27]

Сателитите се корисни за мере?е на регионалните вари?ации на нивото на морето, како што е значителниот пораст поме?у 1993 и 2012 година во западниот тропски Тихи Океан. Ово? остар пораст е поврзан со зголемените трговски ветрови, кои се ?авуваат кога Тихоокеанската Декадна осцилаци?а (ПДО) и Ел Ни?о-?ужна осцилаци?а (ЕНСО) се менуваат од една во друга состо?ба.^[28] ПДО е климатски модел на целиот слив ко? се состои од две фази, секо?а вообичаено трае од 10 до 30 години, додека ЕНСО има пократок период од 2 до 7 години.^[29]

Плимонери

Друг важен извор на наб?удува?а на нивото на морето е глобалната мрежа на плимомери. Во споредба со сателитски рекорд, ово? запис има големи просторни празнини, но покрива многу подолг временски период.^[31] Покриеноста на мерачите на плимата започнало првенствено на северната полутопка, а податоците за ?ужната полутопка останале слаби до 1970-тите.^[31] На?долгите мере?а на нивото на морето, NAP или Amsterdam Ordnance Datatum, воспоставени во 1675 година, се забележани во Амстердам, Холанди?а.^[32] Во Австрали?а, колекци?ата на записи е исто така доста обемна, вклучува??и мере?а од метеоролошки аматери кои започнале во 1837 година и мере?а земени од репер за нивото на морето удрено на мала карпа на Островот на Мртвите во близина на населбата Порт Артур во 1841 година.^[33]

Оваа мрежа била искористена, во комбинаци?а со сателитски податоци за височина, за да се утврди дека средното глобално покачува?е на нивото на морето изнесувало 19,5 цм поме?у 1870 и 2004 година со просечна стапка од околу 1,44 мм/год (1,7мм/годишно во текот на 20 век).^[34] Податоците собрани од Организаци?ата за научни и индустриски истражува?а на Комонвелтот (CSIRO) во Австрали?а го покажуваат тековниот тренд на глобално средно ниво на морето да биде 3.2 мм годишно, дво?но зголемува?е на стапката во текот на 20 век.^[35]^[36] Ова е важна потврда за симулациите на климатските промени кои предвидуваат дека порастот на нивото на морето ?е се забрза како одговор на климатските промени.

Некои регионални разлики се видливи и во податоците за плимомерот. Некои од регистрираните регионални разлики се должат на разликите во вистинското ниво на морето, додека други се должат на вертикалните движе?а на копното. Во Европа, на пример, има значителни вари?ации биде??и некои копнени површини се зголемуваат, додека други тонат. Од 1970 година, пове?ето плимни станици ги мереле повисоките мори?а, но нивото на морето долж северното Балтичко Море се намалило поради пост-глаци?алниот отскок.^[37]

Придонеси

Трите главни причини поради кои затоплува?ето предизвикува глобално покачува?е на нивото на мори?ата се: океаните се шират, ледените плочи го губат мразот побрзо отколку што се формира од снежните врнежи, а ледниките на повисоките места исто така се топат. Подигнува?ето на нивото на морето од почетокот на 20 век доминира со повлекува?е на ледниците и проширува?е на океанот, но придонесот на двете големи ледени плочи (Гренланд и Антарктикот) се очекува да се зголеми во 21 век.^[3] Ледените плочи го складираат на?големиот дел од копнениот мраз (~ 99,5%), со еквивалент на нивото на морето (SLE) од 7,4 метри за Гренланд и 58,3 метри за Антарктикот.^[2]

Секо?а година околу 8 милиметри од врнежите (течен еквивалент) па?а на ледените плочи на Антарктикот и Гренланд, на?многу како снег, ко? се акумулира и со текот на времето формира леден мраз. Поголемиот дел од овие врнежи започнуваат кога водената пареа испарува од површината на океанот. Дел од снегот е однесен од ветрот или исчезнува од ледената покривка со топе?е или со сублимаци?а (директно претвора??и се во водена пареа). Остатокот од снегот полека се претвора во мраз. Ово? мраз може да тече до рабовите на ледената покривка и да се врати во океанот со топе?е на работ или во форма на санти. Ако врнежите, површинските процеси и загубата на мраз на работ се балансираат ме?усебно, нивото на морето останува исто. Сепак, научниците откриле дека мразот се губи, и тоа со забрзана брзина.^[39]^[40]

Загрева?е на океаните

Поголемиот дел од дополнителната топлина заробена во климатскиот систем на Зем?ата поради климатските промени се складира во океаните. Тие складираат пове?е од 90% од дополнителната топлина и делуваат како тампон против последиците од климатските промени. Топлината потребна за да се зголеми просечното зголемува?е на температурата на целиот светски океан за 0,01 °C би ?а зголемила атмосферската температура за приближно 10 °C.^[41] Така, мала промена во просечната температура на океанот претставува многу голема промена во вкупната содржина на топлина на климатскиот систем.

Кога океанот добива топлина, водата се шири и нивото на морето се зголемува. Количината на проширува?е варира и со температурата и притисокот на водата. За секо? степен, топлата вода и водата под голем притисок (поради длабочината) се шират пове?е од поладна вода и вода под помал притисок.^[19] ^:1161Ова значи дека студената вода на Северноледениот Океан ?е се прошири помалку во споредба со топлата тропска вода. Биде??и различните климатски модели имаат малку различни модели на загрева?е на океаните, тие не се согласуваат целосно со предвидува?ата за придонесот на загрева?ето на океаните врз порастот на нивото на морето.^[42] Топлината се пренесува во подлабоките делови на океанот со ветрови и струи, а некои од неа достигнуваат длабочини пове?е од 2,000 метри.^[43]

Антарктик

Големиот волумен на мраз на антарктичкиот континент складира околу 70% од свежата вода во светот.^[44] Балансот на масата на мразот на Антарктикот е под вли?ание на акумулации на снежни врнежи и испушта?е мраз долж перифери?ата. Под вли?ание на глобалното затоплува?е, се зголемува топе?ето во основата на ледената покривка. Истовремено, капацитетот на атмосферата да носи врнежи се зголемува со температурата, така што врнежите, во форма на снежни врнежи, се зголемуваат во глобалните и регионалните модели. Дополнителните врнежи од снег предизвикуваат зголемен проток на мраз на ледената покривка во океанот, така што зголемува?ето на масата поради снежните врнежи делумно се компензира.^[45] Снежните врнежи се зголемиле во последните два века, но не бил забележан пораст во внатрешноста на Антарктикот во последните четири децении.^[46] Врз основа на промените во рамнотежата на ледената маса на Антарктикот во текот на милиони години, поради природни климатски флуктуации, истражувачите заклучиле дека морскиот мраз делува како бариера за потоплите води што го опкружуваат континентот. Следствено, губе?ето на морскиот мраз е главен двигател на нестабилноста на целата ледена покривка.^[46]

Различните сателитски методи за мере?е на масата и промената на мразот се во добра согласност, а комбинира?ето на методите води до поголема сигурност за тоа како еволуираат Ледената покривка на Источниот Антарктик, Ледената покривка на Западниот Антарктик и Антарктичкиот Полуостров.^[47] Студи?ата за систематски преглед од 2018 година проценила дека загубата на мраз низ целиот континент била 43 гигатони (Gt) годишно во просек во периодот од 1992 до 2002 година, но се забрзала до просечни 220 Gt годишно во текот на петте години од 2012 до 2017 година.^[48] Поголемиот дел од топе?ето доа?а од ледената покривка на Западниот Антарктик, но исто така придонесуваат и Антарктичкиот Полуостров и Источниот Антарктик. Порастот на нивото на морето поради Антарктикот се проценува на 0,25 мм годишно од 1993 до 2005 година, и 0,42 мм годишно од 2005 до 2015 година. Сите збирки на податоци генерално покажуваат забрзува?е на загубата на маса од ледената покривка на Антарктикот, но со вари?ации од година на година.^[2]

Студи?ата од ма? 2021 година предвидува ограничува?е на глобалното затоплува?е на 1,5 °C би го намалил придонесот на копнениот мраз во порастот на нивото на морето до 2100 година од 25 cm до 13 cm (од 10 до 6 инчи) во споредба со тековните ветува?а за ублажува?е, при што ледниците се одговорни за половина од придонесот за зголемува?е на нивото на морето.^[49] Физичката несигурност на придонесот на Антарктикот била познача?на од неизвесноста поради изборот на патека за ублажува?е.^[49]

Источен Антарктик

На?големиот потенци?ален извор во светот за подига?е на нивото на морето е ледената покривка на Источен Антарктик, ко?а содржи доволно мраз за да го подигне глобалното ниво на мори?ата за 53,3 метри.^[50] Ледената покривка историски се сметала за релативно стабилна и затоа привлекувала помалку научно внимание и наб?удува?а во споредба со Западен Антарктик.^[46] Комбинаци?ата од сателитски наб?удува?а на неговиот променлив волумен, проток и гравитациска привлечност со моделира?е на рамнотежата на неговата површинска маса сугерира дека вкупната маса на ледената покривка на Источниот Антарктик била релативно стабилна или малку позитивна во поголемиот дел од периодот 1992-2017 година.^[48] Студи?ата од 2019 година, сепак, користе??и различна методологи?а, заклучила дека Источен Антарктик губи значителни количини на ледена маса. Главниот научник Ерик Ри?от из?авил за Си-Ен-Ен: ?Топе?ето се случува во на?ранливите делови на Антарктикот... делови кои имаат потенци?ал за пове?е метри покачува?е на нивото на морето во наредниот век или два“.^[46]

Методите се согласуваат дека ледникот Тотен изгубил мраз во последните децении како одговор на затоплува?ето на океаните^[51]^[52] и веро?атно намалува?ето на локалната ледена покривка на морето.^[53] Ледникот Тотен е примарен излез на подледничкот басен Аурора, главен резервоарен мраз на источен Антарктик ко? може брзо да се повлече поради хидролошките процеси.^[54] Глобалниот потенци?ал на нивото на морето од 3,5 метри тече низ ледникот Тотен и е со слична големина на целиот веро?атен придонес на ледената покривка на Западен Антарктик.^[55] Другиот голем резервоарен мраз на источен Антарктик ко? може брзо да се повлече е басенот Вилкс ко? е предмет на нестабилност на морските ледени плочи.^[54] Загубата на мразот од овие излезни ледници веро?атно се компензира со акумулационите придобивки во другите делови на Антарктикот.^[48]

Западен Антарктик

Графички приказ на тоа како топлите води и процесите на нестабилност на морскиот мраз и нестабилноста на морските ледени карпи вли?аат на ледената покривка на Западен Антарктик

И покра? тоа што Источен Антарктик го содржи на?големиот потенци?ален извор на подига?е на нивото на морето, Западен Антарктик е то? што моментално доживува нето одлив на мраз, што предизвикува зголемува?е на нивото на морето. Користе?ето на различни сателити од 1992 до 2017 година покажува дека топе?ето значително се зголемува во ово? период. Антарктикот како целина предизвика вкупно 7.6 ± 3.9 милиметри (0.30 ± 0.15 ин) пораст на нивото на морето. Со оглед на масената рамнотежа на ледената покривка на источниот Антарктик, ко?а била релативно стабилна, главниот придонесувач бил Западен Антарктик.^[48] Знача?ното забрзува?е на одливот на ледниците во Амундсенското Море можеби придонел за ова зголемува?е.^[56] За разлика од Источен Антарктик и Антарктичкиот Полуостров, температурите на Западен Антарктик значително се зголемиле со тренд поме?у 0.08 °C (0.14 °F) по децени?а и 0.96 °C (1.73 °F) по децени?а поме?у 1976 и 2012 година.^[57]

Пове?е видови на нестабилност се во игра на Западен Антарктик. Една од нив е нестабилноста на морската ледена покривка, каде што основата на ко?а почиваат делови од ледената покривка е подлабоко во внатрешноста.^[58] Ова значи дека кога дел од ледената покривка се топи, подебел дел од ледената покривка е изложен на океанот, што може да доведе до дополнително губе?е на мразот. Второ, топе?ето на ледените полици, пловечките продолжетоци на ледената покривка, доведува до процес наречен Нестабилност на морските ледени карпи. Биде??и тие функционираат како потпора за ледената покривка, нивното топе?е доведува до дополнителен проток на мраз (видете ?а анимаци?ата една минута во видеото). Топе?ето на ледените полици се забрзува кога топе?ето на површината создава пукнатини и овие пукнатини предизвикуваат фрактура.^[59]

Ледниците Тва?тс и Па?н А?ланд се идентификувани како потенци?ално склони кон овие процеси, биде??и топографи?ата на основата на двете ледници станува се подлабоко подалеку во внатрешноста, изложува??и ги на пове?е навлегува?е топла вода во зоната на зазем?ува?е.^[60] Со посто?аното топе?е и повлекува?е тие придонесуваат за подига?е на глобалното ниво на мори?ата.^[61]^[62] Според Тед Скамбос, глациолог од Универзитетот во Колорадо и водач на Ме?ународната соработка на ледниците Тва?тс, ?Ако Тва?тс се урне, то? би го одвлекол со себе на?големиот дел од мразот на Западен Антарктик. Значи, критично е да се добие по?асна слика за тоа како ледникот ?е се однесува во следните 100 години.“^[63] Во интерв?у во 2021 година за Вашингтон пост од станицата Мекмердо, Скамбос додал: ?Работите се развиваат навистина брзо овде. Тоа е застрашувачко.“^[64]

Топе?ето на овие два ледници се забрзало на почетокот на 21 век. Може да ?а дестабилизира целата ледена покривка на Западен Антарктик. Сепак, процесот веро?атно нема да биде завршен во ово? век.^[65] Поголемиот дел од основната карпа што лежи во основата на ледената покривка на Западниот Антарктик лежи далеку под нивото на морето.^[54] Брзиот колапс на ледената покривка на Западен Антарктик може да го подигне нивото на морето за 3,3 метри.^[66]^[67]

Гренланд

Поголемиот дел од мразот на Гренланд е дел од ледената покривка на Гренланд, ко?а е 3 километри на?густ. Остатокот од мразот на Гренланд е дел од изолирани ледници и ледени капи. Изворите кои придонесуваат за подига?е на нивото на морето од Гренланд се од топе?ето на ледените плочи (70%) и од отселува?ето на ледниците (30%). Прашината, са?ите и микробите и алгите кои живеат на делови од ледената покривка дополнително го подобруваат топе?ето така што ?а затемнуваат неговата површина и на то? начин апсорбираат пове?е топлинско зраче?е; овие региони пораснале за 12% поме?у 2000 и 2012 година и веро?атно ?е се прошират понатаму.^[69] Просечната годишна загуба на мраз во Гренланд се зголемила пове?е од дво?но на почетокот на 21 век во споредба со 20 век.^[70] Некои од на?големите излезни ледници на Гренланд, како што се ?акобшавн и ледникот Кангерлусуак, течат побрзо во океанот.^[71]^[72]

Студи?ата об?авена во 2017 година заклучила дека периферните ледници и ледените капи на Гренланд поминале неповратна точка на превртува?е околу 1997 година и ?е продолжат да се топат.^[73]^[74] Ледената покривка на Гренланд и не?зините ледници и ледени капи се на?големиот придонесувач за зголемува?ето на нивото на морето од копнените извори на мраз (со исклучок на топлинското шире?е), заедно со 71 процент или 1,32 мм годишно во периодот 2012–2016 година.^[75]^[76]

Студи?ата об?авена во 2020 година проценува дека ледената покривка на Гренланд изгубила вкупно 3.902 гигатони (Gt) мраз поме?у 1992 и 2018 година, што одговара на придонесот за пораст на нивото на морето за 10,8 мм. Покачува?ето на нивото на морето поради ледената покривка на Гренланд генерално се зголемила со текот на времето, искачува??и се од 0,07 мм годишно поме?у 1992 и 1997 година до 0,68 мм годишно поме?у 2012 и 2017 година.^[77]

Проценките за идниот придонес за подига?е на нивото на морето од Гренланд се движат од 0,3 до 3 метри, за 2100 година.^[69] До кра?от на векот може да придонесе 2-10 цм годишно.^[78] Придонесот на ледената покривка на Гренланд на нивото на морето во текот на следните неколку века може да биде многу висок поради самоза?акнувачкиот циклус (т.н. позитивен фидбек). По почетниот период на топе?е, висината на ледената покривка ?е се намали. Како што температурата на воздухот се зголемува поблиску до површината на морето, почнува да се ?авува пове?е топе?е. Ова топе?е може дополнително да се забрза биде??и бо?ата на мразот е потемна додека се топи. Постои праг на затоплува?е на површината над ко? се случува делумно или речиси целосно топе?е на ледената покривка на Гренланд.^[79] Различни истражува?а ?а ставиле оваа вредност на 1 °C (2 °F), и дефинитивно 4 °C (7 °F), над прединдустриските температури.^[19] ^:1170^[80] Анализа од 2021 година на суб-глаци?ален талог на дното на 1.4 км од леденото ?адро на Гренланд открива дека ледената покривка на Гренланд се стопила барем еднаш во текот на последните милион години, и затоа силно сугерира дека не?зината точка на врте?е е под 2,5 °C максимална позитивна температурна екскурзи?а во то? период.^[81]^[82]

Ледници

Помалку од 1% од мразот на ледниците е во планинските ледници, во споредба со 99% во Гренланд и Антарктикот. Сепак, планинските ледници значително придонеле за историскиот пораст на морското ниво и треба да придонесат за помал, но сепак значителен дел од порастот на нивото на морето во 21 век.^[83] Околу 200.000 ледници на зем?ата се распространети низ сите континенти.^[84] Различни ледници различно реагираат на зголемува?е на температурите. На пример, долинските ледници кои имаат плитка падина се повлекуваат под дури и благо затоплува?е. Секо? ледник има висина над ко?а има нето добивка во маса и под ко?а ледникот губи маса. Ако таа висина малку се промени, тоа има големи последици за ледниците со плитка падина.^[85]^:345Многу ледници се слеваат во океанот и затоа загубата на мраз може да се зголеми кога температурата на океаните се зголемува.^[84]

Наб?удувачките и моделарските студии за загубата на маса од ледниците и ледените капи укажуваат на придонес во порастот на нивото на морето од 0,2-0,4 мм годишно, во просек во текот на 20 век. Во текот на 21 век, се очекува ова да се зголеми, а ледниците ?е придонесат 7–24 цм (3–9+1?2) до глобалното ниво на мори?ата.^[19] ^:1165Ледниците придонеле за околу 40% за зголемува?ето на нивото на морето во текот на 20 век, со проценки за 21 век од околу 30%.^[2]

Морски мраз

Топе?ето на морскиот мраз многу малку придонесува за глобалното зголемува?е на нивото на морето. Ако топената вода од мразот што плови во морето била сосема иста како и морската вода, тогаш, според принципот на Архимед, немало да до?де до покачува?е. Сепак, стопениот морски мраз содржи помалку растворена сол од морската вода и затоа е помалку густ: со други зборови, иако стопениот морски мраз тежи исто како и морската вода што ?а поместувала кога бил мраз, неговиот волумен е сè уште малку поголем. Ако сите лебдечки ледени плочи и ледени брегови се стопат, нивото на морето ?е се зголеми само за околу 4 цм.^[86]

Складира?е на копнена вода

Трендови во складира?ето на копнената вода од наб?удува?ата на GRACE во гигатони годишно, од април 2002 до ноември 2014 година (ледниците и ледените плочи се исклучени).

Лу?ето вли?аат на тоа колку вода се складира на копно. Изградбата на брани спречува големи маси на вода да течат во морето и затоа го зголемува складира?ето на вода на копно. Од друга страна, лу?ето извлекуваат вода од езерата, мочуриштата и подземните акумулации за производство на храна што доведува до пораст на мори?ата. Понатаму, хидролошкиот циклус е под вли?ание на климатските промени и уништува?ето на шумите, што може да доведе до натамошни позитивни и негативни придонеси за зголемува?е на нивото на морето. Во 20 век, овие процеси приближно се избалансирале, но изградбата на брани забавила и се очекува да остане ниска за 21 век.^[19] ^:1155^[87]

Проекции

Посто?ат два начина за моделира?е на покачува?ето на морското ниво и праве?е идни проекции. Во еден пристап, научниците користат моделира?е засновано на процеси, каде што сите релевантни и добро разбрани физички процеси се вклучени во глобален физички модел. Се користи модел на ледена покривка за пресметува?е на придонесите на ледените плочи и модел на општа циркулаци?а се користи за пресметува?е на зголемената температура на морето и не?зиното проширува?е. Недостаток на ово? метод е што не сите релевантни процеси може да се разберат на доволно ниво, но то? може да предвиди нелинеарност и долги доцне?а во одговорот што ?е го пропуштат студиите од неодамнешното минато.

Во другиот пристап, научниците користат полуемпириски техники кои користат геолошки податоци од минатото за да ги утврдат веро?атните реакции на нивото на морето на затоплува?ето на светот, како додаток на некои основни физички модели.^[3] Овие полуемпириски модели на нивото на морето се потпираат на статистички техники, користе??и врски поме?у наб?удуваното минато на глобалното средно ниво на морето и глобалната средна температура.^[89] Ово? тип на моделира?е бил делумно мотивиран од пове?ето физички модели во претходните проценки на литературата од страна на Ме?увладиниот панел за климатски промени (IPCC) ко? го потценил износот на пораст на нивото на морето во споредба со наб?удува?ата од 20 век.^[19]

Проекции за 21 век

Во сво?от петти извешта? за проценка (2013) Ме?увладиниот панел за климатски промени (IPCC) проценил колку нивото на морето веро?атно ?е се зголеми во 21 век врз основа на различните нивоа на емисии на стакленички гасови. Овие проекции се засноваат на добро познати фактори кои придонесуваат за зголемува?е на нивото на морето, но исклучуваат други процеси кои се помалку разбрани. Ако зем?ите направат брзи намалува?а на емисиите ( сценариото RCP 2.6), IPCC смета дека е веро?атно нивото на морето да се зголеми за 26–55 cm (10–21+1?2) со интервал на доверба од 67%. Ако емисиите останат многу високи, IPCC проектира дека нивото на морето ?е се зголеми за 52–98 cm (20+1?2–38+1?2).^[19] Во август 2020 година, научниците об?авиле дека забележаните загуби на ледените покривки на Гренланд и на Антарктикот ги следат на?лошите сценари?а од проекциите за пораст на нивото на морето на Петтиот извешта? за проценка на IPCC.^[90]^[91]^[92]^[93]

Од об?авува?ето на проценката на IPCC од 2013 година, направени се обиди да се вклучат пове?е физички процеси и да се разви?ат модели кои можат да го проектираат порастот на морското ниво користе??и податоци за палеоклимата. Ова вообичаено довело до повисоки проценки за пораст на нивото на морето.^[54]^[59]^[94] На пример, студи?а од 2016 година, предводена од ?им Хансен, заклучила дека врз основа на минатите податоци за климатските промени, порастот на морското ниво би можел експоненци?ално да се забрза во наредните децении, со дво?но време од 10, 20 или 40 години, соодветно, подига??и го океанот за неколку метри. за 50, 100 или 200 години.^[94] Сепак, Грег Холанд од Националниот центар за атмосферски истражува?а, ко? ?а прегледал студи?ата, забележал: ?Нема сомнеж дека порастот на нивото на морето, во рамките на IPCC, е многу конзервативна бро?ка, така што вистината лежи некаде поме?у IPCC и ?им. "^[95]

Дополнително, сценариото на едно истражува?е од 2017 година, кое претпоставува голема употреба на фосилни горива за согорува?е и силен економски раст во текот на ово? век, предвидува пораст на нивото на морето до 132 cm (4 стапки 4 во) во просек — и екстремно сценарио со колку од 189 cm (6 ft 2+1?2) до 2100 г. Ова може да значи брзо покачува?е на нивото на морето до 19 мм годишно до кра?от на векот. Студи?ата, исто така, заклучила дека сценариото за емисиите на климатскиот договор од Париз, доколку се исполни, ?е резултира со пораст на нивото на морето до 2100 година.^[96]^[97]

Според Четвртата (2017) Национална климатска проценка (NCA) на САД, многу е веро?атно дека нивото на морето ?е се зголеми поме?у 30 и 130 cm (1,0–4,3 стапки) во 2100 година во споредба со 2000 година. Подигнува?ето од 2,4 m (8 стапки) е физички возможно под сценарио со висока емиси?а, но авторите не можеле да кажат колку е веро?атно. Ова на?лошо сценарио може да до?де само со голем придонес од Антарктикот; регион ко? е тешко да се моделира.^[1]

Можноста за колапс на ледената покривка на Западен Антарктик и последователно брзо покачува?е на нивото на морето било предложено уште во 1970-тите.^[59] На пример, Мерсер об?авил студи?а во 1978 година во ко?а се предвидува дека антропогеното затоплува?е на ?аглерод диоксид и неговите потенци?ални ефекти врз климата во 21 век може да предизвикаат пораст на нивото на морето за околу 5 метри од топе?ето на мразот на западниот Антарктик.^[59]^[98]

Во 2019 година, една студи?а предвидувала дека во сценарио со ниски емисии, нивото на морето ?е се зголеми за 30 цм до 2050 година и 69 цм до 2100 година, во однос на нивото во 2000 година. Во сценарио со висока емиси?а, ?е биде 34 cm до 2050 и 111 година cm до 2100 година. Постои веро?атност дека порастот ?е биде над 2 метри до 2100 година во сценариото со висока емиси?а, што ?е предизвика раселува?е на 187 милиони лу?е.^[99]

Во септември 2019 година, Ме?увладиниот панел за климатски промени об?авил извешта? за вли?анието на климатските промени врз океаните, вклучува??и го и порастот на нивото на морето. Главната иде?а во извешта?от според еден од неговите автори Ма?кл Опенха?мер е дека ако човештвото драстично ?а намали емиси?ата на стакленички гасови во следните децении, проблемот ?е биде тежок, но податлив. Ако порастот на емиси?ата продолжи, проблемот ?е стане неуправлив.^[100]

Во февруари 2021 година, истражувачите од Данска и Норвешка сугерирале дека минатите проекции за глобалното покачува?е на нивото на морето до 2100 година, при?авени од IPCC, на?веро?атно се конзервативни и дека нивото на морето ?е се зголеми пове?е од претходно очекуваното.^[101]

Според Шестиот извешта? за проценка на IPCC во сценариото со многу ниски емисии, до 2100 година нивото на морето ?е се зголеми за 28–55 цм, во средното сценарио за 44–76 цм и во сценариото за многу високи емисии за 63–101 цм. Во сценариото за многу високи емисии не може да се исклучи пораст од приближно два метри.^[102]

Долгорочно покачува?е на нивото на морето

Постои широко распространет консензус ме?у климатските научници дека зголемува?ето на нивото на морето заостанува зад зголемува?ето на температурата што го предизвикува, и дека значителниот долгорочен пораст на нивото на морето ?е продолжи во наредните векови, дури и ако температурата се стабилизира.^[103] Моделите се способни да репродуцираат палео записи за пораст на нивото на морето, што дава доверба во нивната примена за долгорочни идни промени.^[19] ^:1189

И ледената покривка на Гренланд и Антарктикот имаат превртени точки за нивото на затоплува?е што може да се достигне пред кра?от на 21 век. Преминува?ето на таквите точки на превртува?е би значело дека промените на ледената покривка се потенци?ално неповратни: намалува?ето на прединдустриските температури може да не ?а стабилизира ледената покривка откако ?е се помине точката на превртува?е.^[104] Квантификува?ето на точната температурна промена за ко?а се преминува оваа превртена точка останува контроверзно. За Гренланд, проценките приближно се движат поме?у 1 и 4 °C (2 до 7 °F) над прединдустрискиот.^[19]^[104] Од 2020 година, пониската од овие вредности е ве?е помината. Анализа од 2021 година на подледнички талог на дното на 1.4 км на леденото ?адро на Гренланд открива дека ледената покривка на Гренланд се стопила барем еднаш во текот на последните милион години, и затоа силно сугерира дека не?зината точка на врте?е е под 2,5 °C максимална позитивна температурна екскурзи?а во то? период.^[81]^[82]

Топе?ето на ледената покривка на Гренланд може дополнително да придонесе 4–7.5 m (13–24+1?2 ft) за текот на многу ил?адници години.^[12] Една студи?а од 2013 година проценила дека секо? степен на пораст на температурата се преведува на 2.3 m (7 стапки 7 во) посветеност на пораст на нивото на морето во следните 2.000 години.^[105] Поновите истражува?а, особено на Антарктикот, покажуваат дека ова е веро?атно конзервативна проценка и дека вистинското долгорочно зголемува?е на нивото на морето може да биде поголемо.^[1] Затоплува?е над 2 °C (3,6 °F) целта потенци?ално води до стапки на пораст на нивото на морето доминирана од загубата на мраз од Антарктикот. Континуираните емисии на ?аглерод диоксид од изворите на фосилни горива може да предизвикаат дополнителни десетици метри покачува?е на нивото на морето, во текот на следните милениуми, а достапното фосилно гориво на Зем?ата е дури доволно за на кра?от да се стопи целата ледена покривка на Антарктикот, предизвикува??и околу 58 m (190 ft) на пораст на нивото на морето.^[106] По 500 години, порастот на морското ниво само од топлинско шире?е достигнал само половина од своето евентуално ниво, што според моделите може да биде во опсег.^[107]

Според Шестиот извешта? за проценка на IPCC во следните 2.000 години, нивото на морето ?е се зголеми за 2-3 метри ако порастот на температурата ?е достигне максимум од 1,5 степени, за 2-6 метри ако го достигне врвот од 2 степени и за 19-22 метри ако максимумот ?е биде 5 степени.^[102] ^:SPM-28Ако порастот на температурата престане на 2 степени или на 5 степени, нивото на морето ?е продолжи да расте околу 10.000 години. Во првиот случа? ?е достигне 8–13 метри над прединдустриското ниво, а во вториот 28–37 метри.^[108]

По регион

Зголемува?ето на нивото на морето не е униформно низ целиот свет. Некои копнени маси се движат нагоре или надолу како последица на тоне?е (таложе?е на копното) или пост-глаци?ално вра?а?е (зем?а што се издига поради губе?е на тежината на мразот по топе?ето), така што локалниот релативен пораст на морското ниво може да биде поголем или пониско од глобалниот просек. Посто?ат дури и региони во близина на сегашните и поранешните ледници и ледените плочи каде што нивото на морето па?а. Понатаму, гравитациските ефекти од менува?ето на ледените маси и просторно различните обрасци на затоплува?е доведуваат до разлики во преносот на морската вода низ целиот свет.^[19]^[109] Гравитациските ефекти влегуваат во игра кога се топи голема ледена покривка. Со губе?ето на масата, гравитациското влече?е станува помало и локалното ниво на водата може да се намали. Подалеку од ледената покривка, нивото на водата ?е се зголеми пове?е од просекот. Во оваа светлина, топе?ето на Гренланд има различен отпечаток од прстот на регионалното ниво на морето отколку топе?ето на Антарктикот.^[23]

Многу пристаништа, урбани конгломерации и зем?оделски региони се изградени на речните делти, каде што тоне?ето на зем?иштето придонесува за значително зголемен релативен пораст на морското ниво. Ова е предизвикано и од неодржливото ваде?е на подземните води (на некои места, исто така, со екстракци?а на нафта и гас), и од насипи и други практики за управува?е со поплави кои спречуваат акумулаци?а на седименти да го компензираат природното таложе?е на делтаичните почви.^[110] Вкупното тоне?е предизвикано од човекот во делтата Ра?на-Миз-Шелд (Холанди?а) се проценува на 3–4 m (10–13 ft), над 3 m (10 ft) во урбаните области на делтата на реката Мисисипи (?у Орлеанс) и над 9 m (30 ft) во делтата на реката Сакраменто-Сан Хоакин.^[111] Од друга страна, пост-глаци?ално изостатско вра?а?е предизвикува релативно пад на морското ниво околу заливот Хадсон во Канада и северниот дел на Балтикот.^[112]

Атлантикот се загрева со побрзо темпо од Тихиот Океан. Ова има последици за Европа и источниот брег на САД, кои добиле покачува?е на нивото на морето 3-4 пати од глобалниот просек.^[113] Намалува?ето на циркулаци?ата на мериди?ално превртува?е на Атлантикот (AMOC) е исто така поврзано со екстремниот регионален пораст на морското ниво на североисточниот брег на САД.^[114]

Ефекти

Сегашното и идното покачува?е на нивото на морето ?е има голем бро? вли?ани?а, особено врз кра?брежните системи. Ваквите вли?ани?а вклучуваат зголемена ерози?а на кра?бреж?ето, повисоки поплави од невреме, инхибици?а на примарните производствени процеси, пообемно поплавува?е на кра?бреж?ето, промени во квалитетот на површинските води и одликите на подземните води, зголемена загуба на имот и кра?брежни живеалишта, зголемен ризик од поплави и потенци?ална загуба на животи, губе?е на културни ресурси и вредности, вли?ани?а врз зем?оделството и аквакултурата преку опа?а?е на квалитетот на почвата и водата и губе?е на туризмот, рекреаци?ата и транспортните функции.^:356Многу од овие вли?ани?а се штетни. Поради големата разновидност на кра?брежните средини; регионални и локални разлики во проектираното релативно ниво на морето и климатските промени; и разликите во еластичноста и адаптивниот капацитет на екосистемите, секторите и зем?ите, вли?ани?ата ?е бидат многу променливи во времето и просторот. Речните делти во Африка и Ази?а и малите островски држави се особено ранливи на пораст на нивото на морето.^[115]

Покра? зголемува?ето на нивото на морето, други ефекти од климатските промени кои можат силно да вли?аат на вли?анието врз населението. Поплавите на кра?бреж?ето се забрзуваат со уништува?е на шумите и промени или екстремни временски услови. Регионите кои се ве?е ранливи на покачува?ето на нивото на морето, исто така, се борат со кра?брежните поплави кои ?а одземаат зем?ата и го менуваат пе?зажот.^[116] Лу?ето во овие области се пове?е се мачат поради овие различни ефекти на климатските промени. Бурите под вли?ание на климатските промени создаваат и поголема честота на поплави на кра?бреж?ето. Решава?ето на проблемите со поплавите со кои се соочува регион, град или зем?а ?е се заснова на напорите на погодената зем?а. Без многу напор, овие кра?брежни региони би можеле континуирано да се деградираат и на то? начин во голема мера да вли?аат на големината и вли?анието на една зем?а.

Десетици милиони лу?е на глобално ниво ?е бидат раселени во последните децении од векот доколку драстично не се намалат стакленички гасови. Многу кра?брежни области имаат голем пораст на населението, што резултира да пове?е лу?е бидат изложени на ризик од пораст на нивото на морето. Надо?дените мори?а претставуваат и директен ризик: незаштитените домови може да бидат поплавени и индиректните закани од поголеми бранови на бури, цунами и плима. Ази?а има на?големо население изложено на ризик од нивото на морето, а зем?ите како Бангладеш, Кина, Инди?а, Индонези?а и Виетнам имаат многу густо населени кра?брежни области.^[117] Ефектите од раселува?ето многу зависат од тоа колку владите ?е бидат успешни во спроведува?ето на одбраната од надо?деното море, со загриженост за на?сиромашните зем?и како што се потсахарските зем?и и островските нации.^[118]

Студи?ата од 2019 година покажала дека бро?от на лу?е погодени од покачува?ето на нивото на морето во текот на 21 век е трипати поголем отколку што се сметало претходно. До 2050 година, 150 милиони ?е бидат под вода за време на плимата и осеката, а 300 милиони ?е живеат во зони со поплави секо?а година. До 2100 година, тие бро?ки остро се разликуваат во зависност од сценариото за емиси?а. Во сценарио со ниски емисии, 140 милиони ?е бидат под вода за време на плимата и осеката, а 280 милиони ?е имаат поплави секо?а година. Во сценарио со високи емисии, бро?ките стигнуваат до 540 милиони и 640 милиони соодветно. Седумдесет проценти од нив се од осум зем?и во Ази?а: Кина, Бангладеш, Инди?а, Индонези?а, Та?ланд, Виетнам, ?апони?а, Филипини.^[119]^[120]

Прегледот на 33 публикации од 2020 година покажал дека ?пове?ето глобални проценки се од редот на десетици или стотици милиони лу?е изложени на кра?брежни поплави и кра?брежни поплави за различни временски рамки и сценари?а“ поради порастот на нивото на морето.^[121]

Кра?брежни области

Поради бро?ни фактори, нивото на морето се зголемува со забрзано темпо, што претставува голема закана за човековата околина, како сега така и во иднина. Иако ова е бавен и континуиран процес, неговите долгорочни кумулативни ефекти врз светот, особено во кра?брежните области, претставуваат сериозна закана. Во последниве години, некои кра?брежни области ве?е морале да се справат со ефектите акумулирани во долг период на промени. Овие области се чувствителни на зголемува?е на нивото на морето, промени во зачестеноста и интензитетот на бурите, зголемени врнежи и зголемува?е на температурата на океаните. Десет проценти од светското население живее во кра?брежни области кои се помали од 10 метри надморска височина. Понатаму, две третини од светските градови со над пет милиони лу?е се нао?аат во овие ниски кра?брежни области.^[122] Вкупно, приближно 600 милиони лу?е живеат директно на брегот ширум светот.^[123] Користе??и далечинско ласерско скенира?е наречено LiDAR за мере?е на висината на површината на Зем?ата, истражувачите откриле дека во 2021 година 267 милиони лу?е ширум светот живееле на копно на помалку од 2 метри надморска височина и дека со пораст од 1 метар на морското ниво и нула пораст на населението, бро?ката може да се зголеми на 410 милиони лу?е.^[124]^[125]

Предноста што ?а имаат населението во кра?брежниот регион е тоа што технички би имале други делови од зем?ата или регионот во кои би можеле да се преселат или мигрираат. Исто така, иде?ата со овие зем?и е дека тие евентуално можат да имаат помош од нивната влада или од ?авноста. Предизвиците за лу?ето во ниските нации е дека тие мора да го искорнат целиот сво? живот и култура за да се преселат во побезбедни области. Населението што се преселува од бреговите, исто така, ?е биде погодено од губе?е на средствата за живот и може да стане тежок товар за регионите или градовите во кои тие доа?аат да ги населат.^[126] Понатаму, и нивната првична влада или зем?ите примачи може да немаат или да задржат ресурси за да им помогнат на овие климатски мигранти, што го зголемува нивното ниво на сиромашти?а.

Присутни ефекти

Зголемува?ето на мори?ата е поврзано и со зголемен ризик од цунами, кои потенци?ално ?е ги погодат кра?брежните градови во Тихиот и Атлантскиот Океан.^[13]

Една од загрозените области е Венеци?а ко?а доживува значителни поплави. Градот се нао?а на острови во делтата на реките По и Пи?ава. Зголемува?ето на нивото на морето предизвикува зголемува?е на честотата и големината на поплавите во градот кои ве?е потрошиле пове?е од 6 мили?арди долари за системот за бариера од поплави.^[127]^[128] Слично на тоа, Флорида, ко?а е екстремно ранлива на климатските промени, доживува значителни непри?атни поплави и поплави од големата плима.^[129]

Производството на храна во кра?брежните области е под вли?ание и на зголемува?ето на нивото на морето. Поради поплави и навлегува?е на солена вода во почвата, се зголемува соленоста на зем?оделските површини во близина на морето, што претставува проблем за зем?оделските култури кои не се отпорни на сол. Понатаму, навлегува?ето на сол во свежата вода за наводнува?е претставува втор проблем за зем?оделските култури што се наводнуваат. Ново развиените вари?анти на култури отпорни на сол моментално се поскапи од културите што треба да ги заменат.^[130] Обработливото зем?иште во делтата на Нил е погодено од поплави на солена вода,^[131] и сега има пове?е сол во почвата и вода за наводнува?е во делтата на Црвената река и делтата Меконг во Виетнам.^[130] Бангладеш и Кина се погодени на сличен начин, особено нивното производство на ориз.^[132]

Идни ефекти

Идното покачува?е на нивото на морето може да доведе до потенци?ално катастрофални тешкотии за заедниците на брегот во следните векови: на пример, милиони лу?е ?е бидат погодени во градовите како Ма?ами, Рио де Жанеиро, Осака и Шанга? ако ?а следат сегашната траектори?а од 3. °C (5,4 °F).^[14] Египетскиот град Александри?а се соочува со слична ситуаци?а, каде што стотици ил?ади лу?е кои живеат во ниските области можеби ве?е ?е треба да се преселат во следната децени?а. Сепак, скромните зголемува?а на нивото на морето веро?атно ?е се неутрализираат кога градовите ?е се прилагодат со изградба на морски ?идови или со преместува?е.^[135]

Resources for the Future го опишува Ма?ами како ?на?ранливиот голем кра?брежен град во светот“ на штетите поврзани со кра?брежните поплави и порастот на нивото на морето поврзани со бура.^[136] Напливот на бура ?е биде една од важните катастрофи предизвикани од порастот на нивото на морето во иднина што може да предизвика на?голема загуба на животи и имот во кра?брежните области во светот. Напливот на бури во последниве години бил погоден од зголемува?ето на нивото на морето, кое се зголемило во честота и интензитет. На пример, една од на?тешко погодените области е ?у?орк, каде што симулациите на студи?ата покажуваат дека вли?анието на покачува?ето на морското ниво врз областа ?у?орк ?е се намали од 100-годишни поплави на 19-68 години до 2050 година и 40-60 години до 2080 година.^[137]

Островските народи

Атолите, ниските острови и ниските кра?брежни области на островите се особено ранливи на пораст на нивото на морето. Можните вли?ани?а вклучуваат ерози?а на кра?бреж?ето, поплави и навлегува?е на сол во почвите и слатките води. Ниту еден не е поранлив од малите островски нации, компромитирани од пове?е острови, особено оние со концентраци?а на население. Атолите во просек се 3 до 6 стапки во висина над морското ниво.^[138] Ово? тип на остров е последната фаза во геолошката истори?а на остров со вулканско потекло (сите вулкански острови обично стануваат атол, на кра?от). Со климатските промени кои предизвикуваат зголемува?е на нивото на морето, процесот на формира?е на атол се забрза. Биде??и атолите се ниски острови, тие се ранливи на надо?дените води или бури што ги покриваат во вода. Атолите се од витално значе?е биде??и тие се дом на многу различни култури и суверени нации. Биде??и океанската вода прерано ги покрива атолите, солената вода може да навлезе во резервите на вода за пие?е и да ги поткопа екосистемите што населението ги користи за да преживее.^[139] Подигнува?ето на нивото на морето има потенци?ал да го уништи туризмот и локалните економии; покачува?е на нивото на морето за 1.0 m (3 стапки 3 во) би предизвикало делумно или целосно поплавува?е на 29% од кра?брежните одморалишта на Карибите. А понатаму 49 – 60% од кра?брежни одморалишта ?е бидат изложени на ризик од резултира кра?брежната ерози?а.^[140] Тешко е да се процени колкав дел од ерози?ата и поплавите во минатото биле предизвикани од промената на нивото на морето, во споредба со другите еколошки настани како што се ураганите. Адаптаци?ата кон порастот на нивото на морето е скапа за малите островски нации биде??и голем дел од нивното население живее во области кои се загрозени.^[141]

Милиони лу?е во овие островски нации или нации со многу острови се неверо?атно ранливи на покачува?ето на нивото на морето. Некои зем?и и региони ?е бидат потопени, што ?е ги поттикне лу?ето што живеат таму да се борат, да се прилагодат или да се преселат. Развиените зем?и би можеле да видат како пристигнува ?иновски бран бегалци поради губе?ето на домовите на бегалците и со тоа да имаат безбедносни проблеми.^[142] Иако остров?аните ширум светот биле многу прилагодливи лу?е, тие исто така биле во голема мера зависни од ресурсите што ги добиваат од нивните острови. Иако може да изгледа дека океаните се богати и можат да обезбедат сè, тие исто така имаат тенденци?а да бидат многу тешки средини во кои може да напредува. Интересно е како зголемува?ето на нивото на морето ?е вли?ае на децата во овие заедници. Да се биде дете кое нема стабилност дома и нивната заедница може да создаде различни проблеми во нивниот разво?. Ве?е, децата во малите островски држави се соочуваат со попречен пристап до храна и вода, раселува?е и како резултат на ментални и соци?ални нарушува?а од овие стресни фактори.^[143]

Малдиви, Тувалу и други ниски зем?и се ме?у областите кои се на на?високо ниво на ризик. Според сегашните стапки, нивото на морето би било доволно високо за да ги направи Малдивите непогодни за живее?е до 2100 година.^[144]^[145] Геоморфолошките настани, како што се бурите, имаат тенденци?а да имаат поголеми вли?ани?а врз островот на гребенот отколку покачува?ето на нивото на морето, на пример на еден од Маршалските острови. Овие ефекти вклучуваат непосредна ерози?а и последователен процес на повторен раст ко? може да варира во должина од децении до векови, дури и да резултира со зем?ишни површини поголеми од вредностите пред невремето. Со очекуваниот пораст на честотата и интензитетот на бурите, тие може да станат познача?ни во одредува?ето на обликот и големината на островот отколку покачува?ето на нивото на морето.^[146] Островската држава Фи?и е под вли?ание на порастот на нивото на морето.^[147] Пет од Соломонските Острови исчезнале поради комбинираните ефекти од покачува?ето на нивото на морето и посилните трговски ветрови кои ?а туркале водата во западниот Тихи Океан.^[148]

Во случа? сите острови на една островска држава да станат непогодни за живее?е или целосно потопени од морето, самите држави исто така ?е се распаднат. Штом тоа се случи, сите права на околината (морето) ?е бидат отстранети. Оваа област може да биде знача?на биде??и правата се протегаат на полупречник од 415 километри околу целата островска држава. Сите ресурси, како што се фосилното масло, минералите и металите, во оваа област може слободно да бидат ископани од секо? и продадени без потреба од пла?а?е провизи?а на (сега распуштената) островска држава.

Екосистеми

*Melomys rubicola*. Во 2016 година бил прогласен за исчезнат на Брамбл Ке?, каде што бил ендемичен, а веро?атно и глобално исчезнат, а основната причина е губе?ето на живеалиштата поради зголемува?ето на нивото на морето.

Кра?брежните екосистеми се соочуваат со драстични промени како последица на зголемува?ето на нивото на морето. Многу системи на кра?от може да бидат изгубени кога нивото на морето ?е се зголеми премногу или пребрзо. Некои екосистеми можат да го поместат зем?иштето навнатре со ознаката за висока вода, но многу од нив се спречени да мигрираат поради природни или вештачки бариери. Ова стеснува?е на кра?бреж?ето, понекогаш наречено ?кра?брежно стега?е“ кога се разгледуваат бариери создадени од човекот, може да резултира со губе?е на живеалишта како што се калливи површини и мочуришта.^[17]^[149]

Екосистемот на мангрови е еден од екосистемите погодени од зголемува?ето на нивото на морето. Тоа е еколошка целина составена од мангрови растени?а кои растат во и околу калливите површини на тропскиот брег. Неговата еколошка вредност е висока биде??и е идеален дом за многу видови. Во последниве години, мангровите се движат во внатрешноста на зем?ата, но нивниот успех зависи од различни информации за животната средина, како што се топографи?ата и геологи?ата. Колку е потопла климата, толку тие растат поголеми. Коре?ата за дише?е или пневматофорите на мангровата може да пораснат до половина метар.^[150]^[151] Мангровите и плимните мочуришта се прилагодуваат на зголемува?ето на нивото на морето со граде?е вертикално користе??и акумулиран седимент и органска матери?а. Ако покачува?ето на нивото на морето е премногу брзо, тие нема да можат да го издржат и наместо тоа ?е бидат потопени.^[152] Поконкретно, ако стапката на таложе?е на мангрови не е во чекор со порастот на морското ниво, клучот за изумира?ето на екосистемот на мангровите е врската поме?у стапката на миграци?а во внатрешноста на зем?ата и стапката на пораст на нивото на морето. Ако нивото на морето се зголеми побрзо отколку што мангровите можат да се преселат на копно, тоа може да доведе до губе?е на екосистемите.^[153] Способноста на мангровите да преживеат покачува?е на нивото на морето зависи од нивната способност да мигрираат во внатрешноста.^[151] Биде??и двата екосистема штитат од бури, бранови и цунами, нивното губе?е ги влошува ефектите од нивото на морето.^[154]^[155] Човечките активности, како што е изградбата на брани, може да го ограничат снабдува?ето со седимент во мочуриштата и со тоа да ги спречат природните процеси на адаптаци?а. Загубата на некои плимни мочуришта е неизбежна како последица.^[156]

Кога морската вода ?е стигне во внатрешноста на зем?ата, може да се по?ават проблеми поврзани со контаминирани почви. Исто така, рибите, птиците и кра?брежните растени?а може да изгубат делови од нивното живеалиште.^[15] Коралот, важен за животот на птиците и рибите, треба да расте вертикално за да остане блиску до површината на морето за да добие доволно енерги?а од сончевата светлина. Досега можело да го задржи вертикалниот раст со порастот на мори?ата, но можеби нема да може да го стори тоа во иднина.^[157] Во 2016 година, било об?авено дека меломиите Брамбл Ке?, кои живееле на островот на Големиот корален гребен, веро?атно исчезнале поради поплави поради покачува?ето на нивото на морето.^[158] Ово? извешта? бил потврден од федералната влада на Австрали?а кога прогласила дека меломиите Брамбл Ке? се исчезнати во февруари 2019 година, со што ово? вид стана првиот познат цицач што исчезнал како резултат на порастот на нивото на морето.^[159]

Адаптаци?а

Опциите за адаптаци?а на порастот на нивото на морето може да се класифицираат нашироко во повлекува?е, сместува?е и заштита. Повлекува?ето значи преместува?е на лу?ето и инфраструктурата во помалку изложени области и спречува?е на понатамошен разво? во областите кои се загрозени. Ово? тип на адаптаци?а е потенци?ално нарушувачки, биде??и раселува?ето на лу?ето може да доведе до тензии. Опциите за сместува?е се мере?а кои ги прават општествата пофлексибилни на подига?е на нивото на морето. Примерите се одгледува?е на прехранбени култури кои толерираат висока содржина на сол во почвата и праве?е нови стандарди за градба кои бараат зградата да се изгради повисоки и да има помала штета во случа? да до?де до поплава. Конечно, областите може да се заштитат со изградба на брани, насипи и со подобрува?е на природната одбрана.^[16] Освен тоа, бурите и поплавите можат да бидат моментални и разорни за градовите, а некои кра?брежни области почнале да инвестираат во вентили за атмосферска вода за да се справат со почести и посилни поплави за време на плимата и осеката.^[160]

Овие опции за адаптаци?а може дополнително да се поделат на тврди и меки. Тешкото прилагодува?е на?многу се потпира на капитално интензивна инфраструктура изградена од лу?е и вклучува големи промени во човечките општества и еколошките системи. Поради големиот обем, често не е флексибилен. Мека адаптаци?а вклучува за?акнува?е на природната одбрана и стратегии за адаптаци?а во локалните заедници и употреба на едноставна и модуларна технологи?а, ко?а може да биде локална сопственост. Двата типа на адаптаци?а може да бидат комплементарни или ме?усебно исклучувачки.^[161]^[162]

Морската тргови?а е доминантна форма на ресурси и добра тргови?а низ светот. Кога се зборува за подигнува?ето на нивото на морето, постои можност да се по?ават големи праша?а за тргови?ата базирана на море и пристаништата што се користат. Она што е исто така важно за овие пристаништа е тоа што сè уште не знаеме како растечкото ниво на морето ?е продолжи да вли?ае на нив со текот на времето.^[163] Различни фактори играат во инвестици?ата на поморските пристаништа за ова средство. Фактори кои се важни за морските пристаништа во однос на зголемува?ето на нивото на морето се каде ?е бидат важните трговски пристаништа во иднина, дали можеме да ги промениме и заштитиме пристаништата кои моментално се користат, колку е потребно за да се заштити тргови?ата без губе?е време или пари. Зголемува?ето на нивото на морето за морските пристаништа е загрижувачко, но тешко е да се дешифрира какви промени треба да се направат биде??и нивото на морето не се зголемува со иста брзина низ целиот свет.^[164]

Многу зем?и развиваат конкретни планови за адаптаци?а. Пример е продолжува?ето на Делта План во Холанди?а, зем?а ко?а се нао?а делумно под нивото на морето и стивнува.^[165] Во 2008 година, холандската Делта комиси?а, во извешта?от советувал дека Холанди?а ?е има потреба од голема нова градежна програма за за?акнува?е на водоодбраната на зем?ата од надо?деното море во следните 190 години. Ова вклучувало изготвува?е планови за на?лош случа? за евакуаци?а. Планот вклучувал и пове?е од 100 мили?арди евра нови трошоци до 2100 година за мерки на претпазливост, како што се проширува?е на кра?брежните дини и за?акнува?е на морските и речните насипи. Комиси?ата из?авила дека зем?ата мора да планира пораст на Северното Море до 1,3 метри до 2100 година и 2-4 метри пораст до 2200 година.^[166]

За да се одговори на заканата за покачува?е на морското ниво во Бангладеш, во 2018 година бил лансиран Планот за делта на Бангладеш.^[167]^[168] Почнува??и од 2020 година, било забележано дека не ги исполнува пове?ето од не?зините првични цели.^[169] Напредокот се следи.^[170]

Американските кра?брежни градови спроведуваат потхранува?е на плажите, познато и како надополнува?е на плажите, каде што се внесува и додава миниран песок, како дополнува?е на другите мерки за адаптаци?а, како што се зонира?е, ограничува?а на државното финансира?е и стандардите за граде?е кодови.^[171]^[172] Некои островски нации, како што се Република Малдиви, Кирибати и Тувалу, размислуваат за ме?ународна миграци?а на нивното население како одговор на порастот на мори?ата. Преселува?ето во различни зем?и не е лесно решение, биде??и оние што се преселуваат треба да имаат посто?ан приход и соци?ална мрежа во нивната нова зем?а. Можеби ?е биде полесно да се прилагоди локално со понатамошно придвижува?е на внатрешноста и зголемува?е на снабдува?ето со седимент потребни за природна заштита од ерози?а.^[173] Во островската држава Фи?и, жителите ги обновуваат коралните гребени и мангровите за да се заштитат од поплави и ерози?а, што се проценува дека е поекономично од изградбата на морски ?идови.^[174]

Приспособува?ето кон порастот на нивото на морето честопати мора да ги земе предвид и другите еколошки праша?а, како што се тоне?е на зем?иштето или уништува?е на живеалиштата. Во 2019 година, претседателот на Индонези?а, ?око Видодо, из?авил дека градот ?акарта тоне до степен што бара од него да го пресели главниот град во друг град.^[175] Студи?ата спроведена поме?у 1982 и 2010 година покажала дека некои области на ?акарта тонат дури 28 cm (11 инчи) годишно^[176] поради дупче?ето на подземната вода и тежината на не?зините згради, а проблемот сега се влошува со порастот на нивото на морето. Сепак, постои загриженост дека изградбата на нова локаци?а ?е го зголеми тропското уништува?е на шумите.^[177]^[178] Други таканаречени градови што тонат, како Бангкок или Токио, се ранливи на овие сложени процеси со пораст на нивото на морето.^[179]

Поврзано

Ефектите на климатските промени врз океаните

Наводи

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 USGCRP (2017). ?Climate Science Special Report. Chapter 12: Sea Level Rise“: 1–470. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07. Наводот journal бара |journal= (help)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 WCRP Global Sea Level Budget Group (2018). ?Global sea-level budget 1993–present“. Earth System Science Data. 10 (3): 1551–1590. Bibcode:2018ESSD...10.1551W. doi:10.5194/essd-10-1551-2018. This corresponds to a mean sea-level rise of about 7.5 cm over the whole altimetry period. More importantly, the GMSL curve shows a net acceleration, estimated to be at 0.08mm/yr².
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Mengel, Matthias; Levermann, Anders; Frieler, Katja; Robinson, Alexander; Marzeion, Ben; Winkelmann, Ricarda (8 March 2016). ?Future sea level rise constrained by observations and long-term commitment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 113 (10): 2597–2602. Bibcode:2016PNAS..113.2597M. doi:10.1073/pnas.1500515113. PMC 4791025. PMID 26903648.
↑ ?Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low-Lying Islands, Coasts and Communities — Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate“. Посетено на 2025-08-07.
↑ IPCC, ?Summary for Policymakers“, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007, page 13-14, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 2025-08-07"Models used to date do not include uncertainties in climate-carbon cycle feedback nor do they include the full effects of changes in ice sheet flow, because a basis in published literature is lacking."
↑ Mooney, Chris. ?Scientists keep upping their projections for how much the oceans will rise this century“. The Washington Post.
↑ Bamber, Jonathan L.; Oppenheimer, Michael; Kopp, Robert E.; Aspinall, Willy P.; Cooke, Roger M. (June 4, 2019). ?Ice sheet contributions to future sea-level rise from structured expert judgment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (23): 11195–11200. Bibcode:2019PNAS..11611195B. doi:10.1073/pnas.1817205116. PMC 6561295. PMID 31110015.
↑ Global and Regional Sea Level Rise Scenarios for the United States (PDF) (Report) (NOAA Technical Report NOS CO-OPS 083. изд.). National Oceanic and Atmospheric Administration. January 2017. стр. vi. Посетено на 24 August 2018."The projections and results presented in several peer-reviewed publications provide evidence to support a physically plausible GMSL rise in the range of 2.0 meters (m) to 2.7 m, and recent results regarding Antarctic ice-sheet instability indicate that such outcomes may be more likely than previously thought."
↑ USGCRP (2017). ?Climate Science Special Report. Chapter 12: Sea Level Rise“. science2017.globalchange.gov: 1–470. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?The strange science of melting ice sheets: three things you didn't know“. The Guardian. 12 September 2018.
↑ Bindoff, N.L.; Willebrand, J.; Artale, V.; Cazenave, A.; Gregory, J.; Gulev, S.; Hanawa, K.; Le Quéré, C.; Levitus, S. (2007), ?Section 5.5.1: Introductory Remarks“, Во IPCC AR4 WG1 (уред.), Chapter 5: Observations: Ocean Climate Change and Sea Level, ISBN 978-0-521-88009-1, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 25 January 2017
↑ ^12,0 ^12,1 Box SYN-1: Sustained warming could lead to severe impacts, p. 5, in: Synopsis, in National Research Council 2011
↑ ^13,0 ^13,1 ?Sea level to increase risk of deadly tsunamis“. UPI. 2018.
↑ ^14,0 ^14,1 Holder, Josh; Kommenda, Niko; Watts, Jonathan (3 November 2017). ?The three-degree world: cities that will be drowned by global warming“. The Guardian. Посетено на 2025-08-07.
↑ ^15,0 ^15,1 ?Sea Level Rise“. National Geographic. January 13, 2017.
↑ ^16,0 ^16,1 Thomsen, Dana C.; Smith, Timothy F.; Keys, Noni (2012). ?Adaptation or Manipulation? Unpacking Climate Change Response Strategies“. Ecology and Society. 17 (3). doi:10.5751/es-04953-170320. JSTOR 26269087.
↑ ^17,0 ^17,1 ?Sea level rise poses a major threat to coastal ecosystems and the biota they support“. birdlife.org. Birdlife International. 2015.
↑ ?Scientists discover evidence for past high-level sea rise“. phys.org (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ^19,00 ^19,01 ^19,02 ^19,03 ^19,04 ^19,05 ^19,06 ^19,07 ^19,08 ^19,09 Church, J.A.; Clark, P.U. (2013). ?Sea Level Change“. Во Stocker, T.F.; и др. (уред.). Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
↑ ?Present CO2 levels caused 20-metre-sea-level rise in the past“. www.nioz.nl.
↑ Lambeck, Kurt; Rouby, Hélène; Purcell, Anthony; Sun, Yiying; Sambridge, Malcolm (28 October 2014). ?Sea level and global ice volumes from the Last Glacial Maximum to the Holocene“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 111 (43): 15296–15303. Bibcode:2014PNAS..11115296L. doi:10.1073/pnas.1411762111. PMC 4217469. PMID 25313072.
↑ Jones, Richard Selwyn (8 July 2019). ?One of the most striking trends – over a century of global-average sea level change“. Richard Selwyn Jones. Архивирано од изворникот на 30 July 2019. Посетено на 10 August 2019. (link to image). For sea level change data, Jones cites Church, J. A.; White, N. J. (September 2011). ?Sea-Level Rise from the Late 19th to the Early 21st Century“. Surv Geophys. Springer Netherlands. 32 (4–5): 585–602. Bibcode:2011SGeo...32..585C. doi:10.1007/s10712-011-9119-1.
↑ ^23,0 ^23,1 Rovere, Alessio; Stocchi, Paolo; Vacchi, Matteo (2 August 2016). ?Eustatic and Relative Sea Level Changes“. Current Climate Change Reports. 2 (4): 221–231. doi:10.1007/s40641-016-0045-7.
↑ ?Ocean Surface Topography from Space“. NASA/JPL. Архивирано од изворникот на 2025-08-07.
↑ ?Jason-3 Satellite - Mission“. www.nesdis.noaa.gov. Посетено на 2025-08-07.
↑ Nerem, R. S.; Beckley, B. D.; Fasullo, J. T.; Hamlington, B. D.; Masters, D.; Mitchum, G. T. (27 February 2018). ?Climate-change–driven accelerated sea-level rise detected in the altimeter era“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (9): 2022–2025. Bibcode:2018PNAS..115.2022N. doi:10.1073/pnas.1717312115. PMC 5834701. PMID 29440401.
↑ Michael Le Page (11 May 2015). ?Apparent slowing of sea level rise is artefact of satellite data“.
↑ Merrifield, Mark A.; Thompson, Philip R.; Lander, Mark (July 2012). ?Multidecadal sea level anomalies and trends in the western tropical Pacific“. Geophysical Research Letters. 39 (13): n/a. Bibcode:2012GeoRL..3913602M. doi:10.1029/2012gl052032.
↑ Mantua, Nathan J.; Hare, Steven R.; Zhang, Yuan; Wallace, John M.; Francis, Robert C. (June 1997). ?A Pacific Interdecadal Climate Oscillation with Impacts on Salmon Production“. Bulletin of the American Meteorological Society. 78 (6): 1069–1079. Bibcode:1997BAMS...78.1069M. doi:10.1175/1520-0477(1997)078<1069:APICOW>2.0.CO;2.
↑ Lindsey, Rebecca (2019) Climate Change: Global Sea Level NOAA Climate, 19 November 2019.
↑ ^31,0 ^31,1 Rhein, Monika; Rintoul, Stephan (2013). ?Observations: Ocean“ (PDF). IPCC AR5 WGI. New York: Cambridge University Press. стр. 285. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Other Long Records not in the PSMSL Data Set“. PSMSL. Посетено на 11 May 2015.
↑ Hunter, John; R. Coleman; D. Pugh (2003). ?The Sea Level at Port Arthur, Tasmania, from 1841 to the Present“. Geophysical Research Letters. 30 (7): 1401. Bibcode:2003GeoRL..30.1401H. doi:10.1029/2002GL016813.
↑ Church, J.A.; White, N.J. (2006). ?20th century acceleration in global sea-level rise“. Geophysical Research Letters. 33 (1): L01602. Bibcode:2006GeoRL..33.1602C. CiteSeerX 10.1.1.192.1792. doi:10.1029/2005GL024826.
↑ ?Historical sea level changes: Last decades“. www.cmar.csiro.au. Посетено на 2025-08-07.
↑ Neil, White. ?Historical Sea Level Changes“. CSIRO. Посетено на 25 April 2013.
↑ ?Global and European sea level“. European Environmental Agency. 27 November 2017. Посетено на 11 January 2019.
↑ ^38,0 ^38,1 Slater, Thomas; Lawrence, Isobel R.; Otosaka, Inès N.; Shepherd, Andrew; и др. (25 January 2021). ?Review article: Earth's ice imbalance“. The Cryosphere (англиски). 15 (1): 233–246. Bibcode:2021TCry...15..233S. doi:10.5194/tc-15-233-2021. ISSN 1994-0416. Fig. 4.
↑ Lewis, Tanya (23 September 2013). ?Sea level rise overflowing estimates“. Science News.
↑ Rignot, Eric; Mouginot, Jérémie; Scheuchl, Bernd; van den Broeke, Michiel; van Wessem, Melchior J.; Morlighem, Mathieu (22 January 2019). ?Four decades of Antarctic Ice Sheet mass balance from 1979–2017“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (4): 1095–1103. Bibcode:2019PNAS..116.1095R. doi:10.1073/pnas.1812883116. PMC 6347714. PMID 30642972.
↑ Levitus, S., Boyer, T., Antonov, J., Garcia, H., and Locarnini, R. (2005) ?Ocean Warming 1955–2003“. Архивирано од изворникот на 17 July 2009. Poster presented at the U.S. Climate Change Science Program Workshop, 14–16 November 2005, Arlington VA, Climate Science in Support of Decision-Making; Last viewed 22 May 2009.
↑ Kuhlbrodt, T; Gregory, J.M. (2012). ?Ocean heat uptake and its consequences for the magnitude of sea level rise and climate change“ (PDF). Geophysical Research Letters. 39 (18): L18608. Bibcode:2012GeoRL..3918608K. doi:10.1029/2012GL052952.
↑ Upton, John (2025-08-07). ?Deep Ocean Waters Are Trapping Vast Stores of Heat“. Scientific American. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?How Stuff Works: polar ice caps“. howstuffworks.com. 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Winkelmann, R.; Levermann, A.; Martin, M. A.; Frieler, K. (12 December 2012). ?Increased future ice discharge from Antarctica owing to higher snowfall“. Nature. 492 (7428): 239–242. Bibcode:2012Natur.492..239W. doi:10.1038/nature11616. PMID 23235878.
↑ ^46,0 ^46,1 ^46,2 ^46,3 ?Antarctica ice melt has accelerated by 280% in the last 4 decades“. CNN. Посетено на January 14, 2019.
↑ Shepherd, Andrew; Ivins, Erik (2012). ?A Reconciled Estimate of Ice-Sheet Mass Balance“. Science. 338 (6111): 1183–1189. Bibcode:2012Sci...338.1183S. doi:10.1126/science.1228102. PMID 23197528.
↑ ^48,0 ^48,1 ^48,2 ^48,3 IMBIE team (13 June 2018). ?Mass balance of the Antarctic Ice Sheet from 1992 to 2017“. Nature. 558 (7709): 219–222. Bibcode:2018Natur.558..219I. doi:10.1038/s41586-018-0179-y. PMID 29899482. Краток опис – Ars Technica (2025-08-07). |hdl-access= бара |hdl= (help)
↑ ^49,0 ^49,1 Edwards, Tamsin L.; Nowicki, Sophie; Marzeion, Ben; Hock, Regine; и др. (5 May 2021). ?Projected land ice contributions to twenty-first-century sea level rise“. Nature. 593 (7857): 74–82. Bibcode:2021Natur.593...74E. doi:10.1038/s41586-021-03302-y. ISSN 0028-0836. PMID 33953415 Проверете ?а вредноста |pmid= (help). Архивирано од изворникот на 11 May 2021. Alt URL
↑ Fretwell, P.; Pritchard, H. D.; Vaughan, D. G.; Bamber, J. L.; Barrand, N. E.; Bell, R.; Bianchi, C.; Bingham, R. G.; Blankenship, D. D. (28 February 2013). ?Bedmap2: improved ice bed, surface and thickness datasets for Antarctica“. The Cryosphere. 7 (1): 375–393. Bibcode:2013TCry....7..375F. doi:10.5194/tc-7-375-2013.
↑ Greene, Chad A.; Blankenship, Donald D.; Gwyther, David E.; Silvano, Alessandro; van Wijk, Esmee (1 November 2017). ?Wind causes Totten Ice Shelf melt and acceleration“. Science Advances. 3 (11): e1701681. Bibcode:2017SciA....3E1681G. doi:10.1126/sciadv.1701681. PMC 5665591. PMID 29109976.
↑ Roberts, Jason; Galton-Fenzi, Benjamin K.; Paolo, Fernando S.; Donnelly, Claire; Gwyther, David E.; Padman, Laurie; Young, Duncan; Warner, Roland; Greenbaum, Jamin (2018). ?Ocean forced variability of Totten Glacier mass loss“. Geological Society, London, Special Publications. 461 (1): 175–186. Bibcode:2018GSLSP.461..175R. doi:10.1144/sp461.6.
↑ Greene, Chad A.; Young, Duncan A.; Gwyther, David E.; Galton-Fenzi, Benjamin K.; Blankenship, Donald D. (6 September 2018). ?Seasonal dynamics of Totten Ice Shelf controlled by sea ice buttressing“. The Cryosphere. 12 (9): 2869–2882. Bibcode:2018TCry...12.2869G. doi:10.5194/tc-12-2869-2018.
↑ ^54,0 ^54,1 ^54,2 ^54,3 Pollard, David; DeConto, Robert M.; Alley, Richard B. (February 2015). ?Potential Antarctic Ice Sheet retreat driven by hydrofracturing and ice cliff failure“. Earth and Planetary Science Letters. 412: 112–121. Bibcode:2015E&PSL.412..112P. doi:10.1016/j.epsl.2014.12.035.
↑ Greenbaum, J. S.; Blankenship, D. D.; Young, D. A.; Richter, T. G.; Roberts, J. L.; Aitken, A. R. A.; Legresy, B.; Schroeder, D. M.; Warner, R. C. (16 March 2015). ?Ocean access to a cavity beneath Totten Glacier in East Antarctica“. Nature Geoscience. 8 (4): 294–298. Bibcode:2015NatGe...8..294G. doi:10.1038/ngeo2388.
↑ Rignot, Eric; Bamber, Jonathan L.; van den Broeke, Michiel R.; Davis, Curt; Li, Yonghong; van de Berg, Willem Jan; van Meijgaard, Erik (13 January 2008). ?Recent Antarctic ice mass loss from radar interferometry and regional climate modelling“. Nature Geoscience. 1 (2): 106–110. Bibcode:2008NatGe...1..106R. doi:10.1038/ngeo102.
↑ Ludescher, Josef; Bunde, Armin; Franzke, Christian L. E.; Schellnhuber, Hans Joachim (16 April 2015). ?Long-term persistence enhances uncertainty about anthropogenic warming of Antarctica“. Climate Dynamics. 46 (1–2): 263–271. Bibcode:2016ClDy...46..263L. doi:10.1007/s00382-015-2582-5.
↑ Robel, Alexander A.; Seroussi, Hélène; Roe, Gerard H. (23 July 2019). ?Marine ice sheet instability amplifies and skews uncertainty in projections of future sea-level rise“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (30): 14887–14892. Bibcode:2019PNAS..11614887R. doi:10.1073/pnas.1904822116. PMC 6660720. PMID 31285345.
↑ ^59,0 ^59,1 ^59,2 ^59,3 Pattyn, Frank (16 July 2018). ?The paradigm shift in Antarctic ice sheet modelling“. Nature Communications. 9 (1): 2728. Bibcode:2018NatCo...9.2728P. doi:10.1038/s41467-018-05003-z. PMC 6048022. PMID 30013142.
↑ Amos, Jonathan (December 13, 2021). ?Thwaites: Antarctic glacier heading for dramatic change“. BBC News. London. Посетено на December 14, 2021.
↑ ?After Decades of Losing Ice, Antarctica Is Now Hemorrhaging It“. The Atlantic. 2018.
↑ ?Marine ice sheet instability“. AntarcticGlaciers.org. 2014.
↑ Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences (CIRES) (13 декември 2021). "The Threat from Thwaites: The Retreat of Antarctica's Riskiest Glacier". Соопштение за печат. Архивирано на 21 февруари 2022 г.
↑ Kaplan, Sarah (December 13, 2021). ?Crucial Antarctic ice shelf could fail within five years, scientists say“. The Washington Post. Washington DC. Посетено на December 14, 2021.
↑ Rosane, Olivia (16 September 2020). ?Antarctica's 'Doomsday Glacier' Is Starting to Crack“. Proceedings of the National Academy of Sciences. Ecowatch. Посетено на 18 October 2020.
↑ Bamber, J.L.; Riva, R.E.M.; Vermeersen, B.L.A.; LeBrocq, A.M. (14 May 2009). ?Reassessment of the Potential Sea-Level Rise from a Collapse of the West Antarctic Ice Sheet“. Science. 324 (5929): 901–903. Bibcode:2009Sci...324..901B. doi:10.1126/science.1169335. PMID 19443778.
↑ Joughin, Ian; Alley, Richard B. (24 July 2011). ?Stability of the West Antarctic ice sheet in a warming world“. Nature Geoscience. 4 (8): 506–513. Bibcode:2011NatGe...4..506J. doi:10.1038/ngeo1194.
↑ ?NASA Earth Observatory - Newsroom“. earthobservatory.nasa.gov. 18 January 2019.
↑ ^69,0 ^69,1 Bob Berwyn (2018). ?What's Eating Away at the Greenland Ice Sheet?“. Inside Climate News.
↑ Kjeldsen, Kristian K.; Korsgaard, Niels J.; Bj?rk, Anders A.; Khan, Shfaqat A.; Box, Jason E.; Funder, Svend; Larsen, Nicolaj K.; Bamber, Jonathan L.; Colgan, William (16 December 2015). ?Spatial and temporal distribution of mass loss from the Greenland Ice Sheet since AD 1900“. Nature. 528 (7582): 396–400. Bibcode:2015Natur.528..396K. doi:10.1038/nature16183. PMID 26672555.
↑ Joughin, Ian; Abdalati, Waleed; Fahnestock, Mark (December 2004). ?Large fluctuations in speed on Greenland's Jakobshavn Isbr? glacier“. Nature. 432 (7017): 608–610. Bibcode:2004Natur.432..608J. doi:10.1038/nature03130. PMID 15577906.
↑ Connor, Steve (2005). ?Melting Greenland glacier may hasten rise in sea level“. The Independent. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ No?l, B.; van de Berg, W. J; Lhermitte, S.; Wouters, B.; Machguth, H.; Howat, I.; Citterio, M.; Moholdt, G.; Lenaerts, J. T. M. (31 March 2017). ?A tipping point in refreezing accelerates mass loss of Greenland's glaciers and ice caps“. Nature Communications. 8 (1): 14730. Bibcode:2017NatCo...814730N. doi:10.1038/ncomms14730. PMC 5380968. PMID 28361871.
↑ Mosbergen, Dominique (2017). ?Greenland's Coastal Ice Caps Have Melted Past The Point Of No Return“. Huffington Post.
↑ Bamber, Jonathan L; Westaway, Richard M; Marzeion, Ben; Wouters, Bert (1 June 2018). ?The land ice contribution to sea level during the satellite era“. Environmental Research Letters. 13 (6): 063008. Bibcode:2018ERL....13f3008B. doi:10.1088/1748-9326/aac2f0.
↑ ?Greenland ice loss is at 'worse-case scenario' levels, study finds“. UCI News (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Shepherd, Andrew; Ivins, Erik; Rignot, Eric; Smith, Ben; van den Broeke, Michiel; Velicogna, Isabella; Whitehouse, Pippa; Briggs, Kate; Joughin, Ian (2025-08-07). ?Mass balance of the Greenland Ice Sheet from 1992 to 2018“. Nature (англиски). 579 (7798): 233–239. doi:10.1038/s41586-019-1855-2. ISSN 1476-4687. PMID 31822019.
↑ Davidson, Jordan (1 October 2020). ?Greenland Ice Sheet Melting Faster Than at Any Time in Last 12,000 Years, Study Finds“. Ecowatch. Посетено на 18 October 2020.
↑ Irval?, Nil; Galaasen, Eirik V.; Ninnemann, Ulysses S.; Rosenthal, Yair; Born, Andreas; Kleiven, Helga (Kikki) F. (2025-08-07). ?A low climate threshold for south Greenland Ice Sheet demise during the Late Pleistocene“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 117 (1): 190–195. doi:10.1073/pnas.1911902116. ISSN 0027-8424. PMC 6955352. PMID 31871153.
↑ Robinson, Alexander; Calov, Reinhard; Ganopolski, Andrey (11 March 2012). ?Multistability and critical thresholds of the Greenland ice sheet“. Nature Climate Change. 2 (6): 429–432. Bibcode:2012NatCC...2..429R. doi:10.1038/nclimate1449.
↑ ^81,0 ^81,1 Garric, Audrey (15 March 2021). ?La calotte glaciaire du Groenland a déjà fondu au moins une fois au cours du dernier million d'années“. Le Monde.
↑ ^82,0 ^82,1 Christ, Andrew J.; Bierman, Paul R.; Schaefer, Joerg M.; Dahl-Jensen, Dorthe; Steffensen, J?rgen P.; Corbett, Lee B.; Peteet, Dorothy M.; Thomas, Elizabeth K.; Steig, Eric J. (30 March 2021). ?A multimillion-year-old record of Greenland vegetation and glacial history preserved in sediment beneath 1.4 km of ice at Camp Century“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States. 118 (13): e2021442118. Bibcode:2021PNAS..11821442C. doi:10.1073/pnas.2021442118. PMC 8020747 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 33723012 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).
↑ Radi?, Valentina; Hock, Regine (9 January 2011). ?Regionally differentiated contribution of mountain glaciers and ice caps to future sea-level rise“. Nature Geoscience. 4 (2): 91–94. Bibcode:2011NatGe...4...91R. doi:10.1038/ngeo1052.
↑ ^84,0 ^84,1 Huss, Matthias; Hock, Regine (30 September 2015). ?A new model for global glacier change and sea-level rise“. Frontiers in Earth Science. 3: 54. Bibcode:2015FrEaS...3...54H. doi:10.3389/feart.2015.00054.
↑ Vaughan, David G.; Comiso, Josefino C (2013). ?Observations: Cryosphere“ (PDF). IPCC AR5 WGI. New York: Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Noerdlinger, Peter D.; Brower, Kay R. (July 2007). ?The melting of floating ice raises the ocean level“. Geophysical Journal International. 170 (1): 145–150. Bibcode:2007GeoJI.170..145N. doi:10.1111/j.1365-246X.2007.03472.x.
↑ Wada, Yoshihide; Reager, John T.; Chao, Benjamin F.; Wang, Jida; Lo, Min-Hui; Song, Chunqiao; Li, Yuwen; Gardner, Alex S. (15 November 2016). ?Recent Changes in Land Water Storage and its Contribution to Sea Level Variations“. Surveys in Geophysics. 38 (1): 131–152. doi:10.1007/s10712-016-9399-6. PMC 7115037. PMID 32269399.
↑ ?January 2017 analysis from NOAA: Global and Regional Sea Level Rise Scenarios for the United States“ (PDF).
↑ Hoegh-Guldberg, O.; Jacob, Daniela; Taylor, Michael (2018). ?Impacts of 1.5°C of Global Warming on Natural and Human Systems“ (PDF). Special Report: Global Warming of 1.5 oC. In Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Sea level rise from ice sheets track worst-case climate change scenario“. phys.org (англиски). Посетено на 8 September 2020.
↑ ?Earth's ice sheets tracking worst-case climate scenarios“. The Japan Times. 1 September 2020. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 8 September 2020.
↑ ?Ice sheet melt on track with 'worst-case climate scenario'“. www.esa.int (англиски). Посетено на 8 September 2020.
↑ Slater, Thomas; Hogg, Anna E.; Mottram, Ruth (31 August 2020). ?Ice-sheet losses track high-end sea-level rise projections“. Nature Climate Change (англиски). 10 (10): 879–881. Bibcode:2020NatCC..10..879S. doi:10.1038/s41558-020-0893-y. ISSN 1758-6798. Архивирано од изворникот на 2 September 2020. Посетено на 8 September 2020. Alt URL
↑ ^94,0 ^94,1 Hansen, James; Sato, Makiko; Hearty, Paul; Ruedy, Reto; Kelley, Maxwell; Masson-Delmotte, Valerie; Russell, Gary; Tselioudis, George; Cao, Junji (22 March 2016). ?Ice melt, sea level rise and superstorms: evidence from paleoclimate data, climate modeling, and modern observations that 2 °C global warming could be dangerous“. Atmospheric Chemistry and Physics. 16 (6): 3761–3812. arXiv:1602.01393. Bibcode:2016ACP....16.3761H. doi:10.5194/acp-16-3761-2016.
↑ ?James Hansen's controversial sea level rise paper has now been published online“. The Washington Post. 2015.
↑ Chris Mooney (October 26, 2017). ?New science suggests the ocean could rise more — and faster — than we thought“. The Chicago Tribune.
↑ Nauels, Alexander; Rogelj, Joeri; Schleussner, Carl-Friedrich; Meinshausen, Malte; Mengel, Matthias (1 November 2017). ?Linking sea level rise and socioeconomic indicators under the Shared Socioeconomic Pathways“. Environmental Research Letters. 12 (11): 114002. Bibcode:2017ERL....12k4002N. doi:10.1088/1748-9326/aa92b6.
↑ Mercer, J. H. (January 1978). ?West Antarctic ice sheet and CO2 greenhouse effect: a threat of disaster“. Nature. 271 (5643): 321–325. Bibcode:1978Natur.271..321M. doi:10.1038/271321a0.
↑ L. Bamber, Jonathan; Oppenheimer, Michael; E. Kopp, Robert; P. Aspinall, Willy; M. Cooke, Roger (May 2019). ?Ice sheet contributions to future sea-level rise from structured expert judgment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (23): 11195–11200. Bibcode:2019PNAS..11611195B. doi:10.1073/pnas.1817205116. PMC 6561295. PMID 31110015.
↑ MEYER, ROBINSON (September 25, 2019). ?The Oceans We Know Won't Survive Climate Change“. The Atlantic. Посетено на 29 September 2019.
↑ Grinsted, Aslak; Christensen, Jens Hesselbjerg (2025-08-07). ?The transient sensitivity of sea level rise“. Ocean Science (англиски). 17 (1): 181–186. Bibcode:2021OcSci..17..181G. doi:10.5194/os-17-181-2021. ISSN 1812-0784.
↑ ^102,0 ^102,1 ^:SPM-28Masson-Delmotte, Valérie; Zhai, Panmao; Pirani, Anna; Connors, Sarah L.; Péan, Clotilde; Berger, Sophie; Caud, Nada; Chen, Yang; Goldfarb, Leah, уред. (2025-08-07). ?Summary for Policymakers“. Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF). IPCC/Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ National Research Council (2010). ?7 Sea Level Rise and the Coastal Environment“. Advancing the Science of Climate Change. Washington, D.C.: The National Academies Press. стр. 245. doi:10.17226/12782. ISBN 978-0-309-14588-6. Посетено на 2025-08-07.
↑ ^104,0 ^104,1 Pattyn, Frank; Ritz, Catherine; Hanna, Edward; Asay-Davis, Xylar; DeConto, Rob; Durand, Ga?l; Favier, Lionel; Fettweis, Xavier; Goelzer, Heiko (12 November 2018). ?The Greenland and Antarctic ice sheets under 1.5 °C global warming“ (PDF). Nature Climate Change. 8 (12): 1053–1061. Bibcode:2018NatCC...8.1053P. doi:10.1038/s41558-018-0305-8.
↑ Levermann, Anders; Clark, Peter U.; Marzeion, Ben; Milne, Glenn A.; Pollard, David; Radic, Valentina; Robinson, Alexander (20 August 2013). ?The multimillennial sea-level commitment of global warming“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 110 (34): 13745–13750. Bibcode:2013PNAS..11013745L. doi:10.1073/pnas.1219414110. PMC 3752235. PMID 23858443.
↑ Winkelmann, Ricarda; Levermann, Anders; Ridgwell, Andy; Caldeira, Ken (11 September 2015). ?Combustion of available fossil fuel resources sufficient to eliminate the Antarctic Ice Sheet“. Science Advances. 1 (8): e1500589. Bibcode:2015SciA....1E0589W. doi:10.1126/sciadv.1500589. PMC 4643791. PMID 26601273.
↑ Solomon, Susan; Plattner, Gian-Kasper; Knutti, Reto; Friedlingstein, Pierre (10 February 2009). ?Irreversible climate change due to carbon dioxide emissions“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (6): 1704–1709. Bibcode:2009PNAS..106.1704S. doi:10.1073/pnas.0812721106. PMC 2632717. PMID 19179281.
↑ Technical Summary. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF). IPCC. August 2021. стр. TS14. Посетено на 12 November 2021.
↑ Katsman, Caroline A.; Sterl, A.; Beersma, J. J.; van den Brink, H. W.; Church, J. A.; Hazeleger, W.; Kopp, R. E.; Kroon, D.; Kwadijk, J. (2011). ?Exploring high-end scenarios for local sea level rise to develop flood protection strategies for a low-lying delta—the Netherlands as an example“. Climatic Change. 109 (3–4): 617–645. doi:10.1007/s10584-011-0037-5. ISSN 0165-0009.
↑ Bucx и др. 2010;Tessler и др. 2015
↑ Bucx и др. 2010
↑ Cazenave, Anny; Nicholls, Robert J. (2010). ?Sea-Level Rise and Its Impact on Coastal Zones“. Science. 328 (5985): 1517–1520. Bibcode:2010Sci...328.1517N. doi:10.1126/science.1185782. ISSN 0036-8075. PMID 20558707.
↑ ?Why the U.S. East Coast could be a major 'hotspot' for rising seas“. The Washington Post. 2016.
↑ Jianjun Yin; Stephen Griffies (March 25, 2015). ?Extreme sea level rise event linked to AMOC downturn“. CLIVAR.
↑ Mimura, Nobuo (2013). ?Sea-level rise caused by climate change and its implications for society“. Proceedings of the Japan Academy. Series B, Physical and Biological Sciences. 89 (7): 281–301. Bibcode:2013PJAB...89..281M. doi:10.2183/pjab.89.281. ISSN 0386-2208. PMC 3758961. PMID 23883609.
↑ Wu, Tao (October 2021). ?Quantifying coastal flood vulnerability for climate adaptation policy using principal component analysis“. Ecological Indicators (англиски). 129: 108006. doi:10.1016/j.ecolind.2021.108006.
↑ McLeman, Robert (2018). ?Migration and displacement risks due to mean sea-level rise“. Bulletin of the Atomic Scientists. 74 (3): 148–154. Bibcode:2018BuAtS..74c.148M. doi:10.1080/00963402.2018.1461951. ISSN 0096-3402.
↑ Nicholls, Robert J.; Marinova, Natasha; Lowe, Jason A.; Brown, Sally; Vellinga, Pier; Gusm?o, Diogo de; Hinkel, Jochen; Tol, Richard S. J. (2011). ?Sea-level rise and its possible impacts given a 'beyond 4°C world' in the twenty-first century“. Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1934): 161–181. Bibcode:2011RSPTA.369..161N. doi:10.1098/rsta.2010.0291. ISSN 1364-503X. PMID 21115518.
↑ Kulp, Scott A.; Strauss, Benjamin H. (29 October 2019). ?New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding“. Nature Communications. 10 (1): 4844. Bibcode:2019NatCo..10.4844K. doi:10.1038/s41467-019-12808-z. PMC 6820795. PMID 31664024.
↑ Rosane, Olivia (October 30, 2019). ?300 Million People Worldwide Could Suffer Yearly Flooding by 2050“. Ecowatch. Посетено на 31 October 2019.
↑ McMichael, Celia; Dasgupta, Shouro; Ayeb-Karlsson, Sonja; Kelman, Ilan (2025-08-07). ?A review of estimating population exposure to sea-level rise and the relevance for migration“. Environmental Research Letters. 15 (12): 123005. Bibcode:2020ERL....15l3005M. doi:10.1088/1748-9326/abb398. ISSN 1748-9326. PMC 8208600 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 34149864 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).
↑ McGranahan, Gordon; Balk, Deborah; Anderson, Bridget (29 June 2016). ?The rising tide: assessing the risks of climate change and human settlements in low elevation coastal zones“. Environment and Urbanization. 19 (1): 17–37. doi:10.1177/0956247807076960.
↑ Sengupta, Somini (13 February 2020). ?A Crisis Right Now: San Francisco and Manila Face Rising Seas“. The New York Times. Photographer: Chang W. Lee. Посетено на 4 March 2020.
↑ Storer, Rhi (2025-08-07). ?Up to 410 million people at risk from sea level rises – study“. The Guardian (англиски). Посетено на 2025-08-07.
↑ Hooijer, A.; Vernimmen, R. (2025-08-07). ?Global LiDAR land elevation data reveal greatest sea-level rise vulnerability in the tropics“. Nature Communications (англиски). 12 (1): 3592. Bibcode:2021NatCo..12.3592H. doi:10.1038/s41467-021-23810-9. ISSN 2041-1723. PMC 8242013 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 34188026 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).
↑ Dasgupta, Susmita; Wheeler, David; Bandyopadhyay, Sunando; Ghosh, Santadas; Roy, Utpal (February 2022). ?Coastal dilemma: Climate change, public assistance and population displacement“. World Development (англиски). 150: 105707. doi:10.1016/j.worlddev.2021.105707. ISSN 0305-750X.
↑ Calma, Justine (November 14, 2019). ?Venice's historic flooding blamed on human failure and climate change“. The Verge. Посетено на 17 November 2019.
↑ Shepherd, Marshall (16 November 2019). ?Venice Flooding Reveals A Real Hoax About Climate Change - Framing It As "Either/Or"“. Forbes. Посетено на 17 November 2019.
↑ ?Florida Coastal Flooding Maps: Residents Deny Predicted Risks to Their Property“. EcoWatch (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ^130,0 ^130,1 Nagothu, Udaya Sekhar (2025-08-07). ?Food security threatened by sea-level rise“. Nibio. Посетено на 2025-08-07.
↑ Michaelson, Ruth (25 August 2018). ?Houses claimed by the canal: life on Egypt's climate change frontline“. The Guardian. Посетено на 30 August 2018.
↑ ?Potential Impacts of Sea-Level Rise on Populations and Agriculture“. www.fao.org. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ File:Projections of global mean sea level rise by Parris et al. (2012).png
↑ Sea level rise chart
↑ ?IPCC's New Estimates for Increased Sea-Level Rise“. Yale. 2013.
↑ Cusick, Daniel (4 November 2020). ?Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide“. Scientific American.
↑ Gornitz, Vivien (2002). ?Impact of Sea Level Rise in the New York City Metropolitan Area“ (PDF). Global and Planetary Change. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Many Low-Lying Atoll Islands Will Be Uninhabitable by Mid-21st Century | U.S. Geological Survey“. www.usgs.gov. Посетено на 2025-08-07.
↑ Zhu, Bozhong; Bai, Yan; He, Xianqiang; Chen, Xiaoyan; Li, Teng; Gong, Fang (2025-08-07). ?Long-Term Changes in the Land–Ocean Ecological Environment in Small Island Countries in the South Pacific: A Fiji Vision“. Remote Sensing (англиски). 13 (18): 3740. doi:10.3390/rs13183740. ISSN 2072-4292.
↑ Thomas, Adelle; Baptiste, April; Martyr-Koller, Rosanne; Pringle, Patrick; Rhiney, Kevon (2025-08-07). ?Climate Change and Small Island Developing States“. Annual Review of Environment and Resources (англиски). 45 (1): 1–27. doi:10.1146/annurev-environ-012320-083355. ISSN 1543-5938.
↑ Nurse, Leonard A.; McLean, Roger (2014). ?29: Small Islands“ (PDF). Во Barros, VR; Field (уред.). AR5 WGII. Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Nations, United. ?Small Islands, Rising Seas“. United Nations (англиски). Посетено на 2025-08-07.
↑ Sly, Peter D; Vilcins, Dwan (November 2021). ?Climate impacts on air quality and child health and wellbeing: Implications for Oceania“. Journal of Paediatrics and Child Health (англиски). 57 (11): 1805–1810. doi:10.1111/jpc.15650. ISSN 1034-4810.
↑ Megan Angelo (1 May 2009). ?Honey, I Sunk the Maldives: Environmental changes could wipe out some of the world's most well-known travel destinations“. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Kristina Stefanova (19 April 2009). ?Climate refugees in Pacific flee rising sea“. The Washington Times.
↑ Ford, Murray R.; Kench, Paul S. (2016). ?Spatiotemporal variability of typhoon impacts and relaxation intervals on Jaluit Atoll, Marshall Islands“. Geology. 44 (2): 159–162. Bibcode:2016Geo....44..159F. doi:10.1130/g37402.1.
↑ "Vanua in the Anthropocene: Relationality and Sea Level Rise in Fiji" by Maebh Long, Symploke (2018), 26(1-2), 51-70.
↑ Klein, Alice. ?Five Pacific islands vanish from sight as sea levels rise“. New Scientist. Посетено на 2025-08-07.
↑ Pontee, Nigel (November 2013). ?Defining coastal squeeze: A discussion“. Ocean & Coastal Management. 84: 204–207. doi:10.1016/j.ocecoaman.2013.07.010.
↑ ?Mangroves - Northland Regional Council“. www.nrc.govt.nz. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ ^151,0 ^151,1 Kumara, M. P.; Jayatissa, L. P.; Krauss, K. W.; Phillips, D. H.; Huxham, M. (2010). ?High mangrove density enhances surface accretion, surface elevation change, and tree survival in coastal areas susceptible to sea-level rise“. Oecologia. 164 (2): 545–553. Bibcode:2010Oecol.164..545K. doi:10.1007/s00442-010-1705-2. JSTOR 40864709. PMID 20593198.
↑ Krauss, Ken W.; McKee, Karen L.; Lovelock, Catherine E.; Cahoon, Donald R.; Saintilan, Neil; Reef, Ruth; Chen, Luzhen (April 2014). ?How mangrove forests adjust to rising sea level“. New Phytologist. 202 (1): 19–34. doi:10.1111/nph.12605. PMID 24251960.
↑ Soares, M.L.G. (2009). ?A Conceptual Model for the Responses of Mangrove Forests to Sea Level Rise“. Journal of Coastal Research: 267–271. JSTOR 25737579.
↑ Crosby, Sarah C.; Sax, Dov F.; Palmer, Megan E.; Booth, Harriet S.; Deegan, Linda A.; Bertness, Mark D.; Leslie, Heather M. (November 2016). ?Salt marsh persistence is threatened by predicted sea-level rise“. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 181: 93–99. Bibcode:2016ECSS..181...93C. doi:10.1016/j.ecss.2016.08.018.
↑ Spalding, M.; McIvor, A.; Tonneijck, F.H.; Tol, S.; van Eijk, P. (2014). ?Mangroves for coastal defence. Guidelines for coastal managers & policy makers“ (PDF). Wetlands International and The Nature Conservancy.
↑ Weston, Nathaniel B. (16 July 2013). ?Declining Sediments and Rising Seas: an Unfortunate Convergence for Tidal Wetlands“. Estuaries and Coasts. 37 (1): 1–23. doi:10.1007/s12237-013-9654-8.
↑ Wong, Poh Poh; Losado, I.J.; Gattuso, J.-P.; Hinkel, Jochen (2014). ?Coastal Systems and Low-Lying Areas“ (PDF). Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. New York: Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Smith, Lauren (2025-08-07). ?Extinct: Bramble Cay melomys“. Australian Geographic. Посетено на 2025-08-07.
↑ Hannam, Peter (2025-08-07). ?'Our little brown rat': first climate change-caused mammal extinction“. The Sydney Morning Herald (англиски). Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Climate Adaptation and Sea Level Rise“. US EPA, Climate Change Adaptation Resource Center (ARC-X) (англиски). 2 May 2016. Архивирано од изворникот 8 May 2020. Посетено на 13 March 2020.
↑ Fletcher, Cameron (2013). ?Costs and coasts: an empirical assessment of physical and institutional climate adaptation pathways“. Apo.Fletcher, Cameron (2013). "Costs and coasts: an empirical assessment of physical and institutional climate adaptation pathways". Apo.
↑ Sovacool, Benjamin K. (2011). ?Hard and soft paths for climate change adaptation“ (PDF). Climate Policy. 11 (4): 1177–1183. doi:10.1080/14693062.2011.579315. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Xia, Wenyi; Lindsey, Robin (October 2021). ?Port adaptation to climate change and capacity investments under uncertainty“. Transportation Research Part B: Methodological (англиски). 152: 180–204. doi:10.1016/j.trb.2021.08.009.
↑ ?Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low-Lying Islands, Coasts and Communities — Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate“. Посетено на 2025-08-07.
↑ Kimmelman, Michael; Haner, Josh (2025-08-07). ?The Dutch Have Solutions to Rising Seas. The World Is Watching“. The New York Times. ISSN 0362-4331. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Dutch draw up drastic measures to defend coast against rising seas“. The New York Times. 3 September 2008.
↑ ?Bangladesh Delta Plan 2100 | Dutch Water Sector“. www.dutchwatersector.com (холандски). Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Bangladesh Delta Plan (BDP) 2100“ (PDF).
↑ ?Delta Plan falls behind targets at the onset“. The Business Standard. September 5, 2020.
↑ Bangladesh Delta Plan 2100 Formulation project
↑ ?Climate Change, Sea Level Rise Spurring Beach Erosion“. Climate Central. 2012.
↑ Carpenter, Adam T. (2025-08-07). ?Public priorities on locally-driven sea level rise planning on the East Coast of the United States“. PeerJ (англиски). 8: e9044. doi:10.7717/peerj.9044. ISSN 2167-8359. PMC 7204830. PMID 32411525.
↑ Grecequet, Martina; Noble, Ian; Hellmann, Jessica (2025-08-07). ?Many small island nations can adapt to climate change with global support“. The Conversation. Посетено на 2025-08-07.
↑ ?Adaptation to Sea Level Rise“. UN Environment. 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.
↑ Englander, John (3 May 2019). ?As seas rise, Indonesia is moving its capital city. Other cities should take note“. The Washington Post. Посетено на 31 August 2019.
↑ Abidin, Hasanuddin Z.; Andreas, Heri; Gumilar, Irwan; Fukuda, Yoichi; Pohan, Yusuf E.; Deguchi, T. (11 June 2011). ?Land subsidence of Jakarta (Indonesia) and its relation with urban development“. Natural Hazards. 59 (3): 1753–1771. doi:10.1007/s11069-011-9866-9.
↑ Englander, John (May 3, 2019). ?As seas rise, Indonesia is moving its capital city. Other cities should take note“. The Washington Post. Посетено на 5 May 2019.
↑ Rosane, Olivia (May 3, 2019). ?Indonesia Will Move its Capital from Fast-Sinking Jakarta“. Ecowatch. Посетено на 5 May 2019.
↑ Erkens, G.; Bucx, T.; Dam, R.; de Lange, G.; Lambert, J. (2025-08-07). ?Sinking coastal cities“. Proceedings of the International Association of Hydrological Sciences (англиски). 372: 189–198. Bibcode:2015PIAHS.372..189E. doi:10.5194/piahs-372-189-2015. ISSN 2199-899X.

Извори

IPCC AR4 WG1 (2007), Solomon, S.; Qin, D.; Manning, M.; Chen, Z.; Marquis, M.; Averyt, K.B.; Tignor, M.; Miller, H.L. (уред.), Climate Change 2007: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-88009-1 (pb: 978-0-521-70596-7).
IPCC AR4 WG2 (2007), Parry, M.L.; Canziani, O.F.; Palutikof, J.P.; van der Linden, P.J.; Hanson, C.E. (уред.), Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability, Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-88010-7, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 2025-08-07 (pb: 978-0-521-70597-4).
IPCC AR5 WG2 (2014), C.B.Field; V.R.Barros; D.J.Dokken; K.J.Mach; M.D. Mastrandrea (уред.), Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability, Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press
IPCC AR5 WG1 (2013), Stocker, T.F.; Qin, G.; Plattner, K.; Tignor, M.; Allen, S.K.; Boschung, J.; Nauels, A.; Xia, Y. (уред.), Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-88009-1 (pb: 978-0-521-70596-7).
IPCC AR6 WG1 (2021). Masson-Delmotte, V.; Zhai, P.; Pirani, A.; Connors, S. L.; и др. (уред.). Climate Change 2021: The Physical Science Basis (PDF). Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press (In Press).
USGCRP (2017), Wuebbles, D.J.; Fahey, D.W.; Hibbard, K.A.; Dokken, D.J.; Stewart, B.C.; T.K., Maycock (уред.), Climate Science Special Report: Fourth National Climate Assessment, I, стр. 1–470, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 2025-08-07
Bucx, T.; Marchand, M.; Makaske, A.; van de Guchte, C. (December 2010), Comparative assessment of the vulnerability and resilience of 10 deltas: synthesis report, Delta Alliance report number 1, Delft-Wageningen, The Netherlands: Delta Alliance International, ISBN 978-94-90070-39-7
Hanson, S.; Nicholls, R.; Ranger, N.; Hallegatte, S.; Corfee-Morlot, J.; Herweijer, C.; Chateau, J. (2011), ?A global ranking of port cities with high exposure to climate extremes“, Climatic Change, 104 (1): 89–111, Bibcode:2011ClCh..104...89H, doi:10.1007/s10584-010-9977-4, S2CID 14989431
Tessler, Z. D.; V?r?smarty, C. J.; Grossberg, M.; Gladkova, I.; Aizenman, H.; Syvitski, J. P. M.; Foufoula-Georgiou, E. (2015), ?Profiling risk and sustainability in coastal deltas of the world“ (PDF), Science, 349 (6248): 638–43, Bibcode:2015Sci...349..638T, doi:10.1126/science.aab3574, PMID 26250684, S2CID 12295500

Дополнителна литература

Pilkey, O.H.; Young, R (2009). The Rising Sea. Shearwater. ISBN 978-1-59726-191-3.
?Why does sea level rise threaten marine ecosystems?“. Marine Conservation Institute. Посетено на 2025-08-07.
Horton, Benjamin P.; Khan, Nicole S.; Cahill, Niamh; Lee, Janice S. H.; Shaw, Timothy A.; Garner, Andra J.; Kemp, Andrew C.; Engelhart, Simon E.; Rahmstorf, Stefan (2020). ?Estimating global mean sea-level rise and its uncertainties by 2100 and 2300 from an expert survey“. npj Climate and Atmospheric Science. 3 (1). doi:10.1038/s41612-020-0121-5. ISSN 2397-3722.
Maguire, Amy (25 December 2020). ?Climate Change-related displacement of coastal and island peoples: human rights implications“. Во McDonald, Jan; McGee, Jeffrey; Barnes, Richard (уред.). Research Handbook on Climate Change, Oceans and Coasts. Edward Elgar Publishing. ISBN 9781788112239.

Надворешни врски

Сателитски податоци на НАСА од 1993 до денес
Четврта национална проценка на климата Клучна порака за порастот на нивото на морето Архивирано на 8 декември 2019 г.
Инкорпорира?е на сценари?а за промена на нивото на морето на локално ниво Истакнува осум чекори што заедницата може да ги преземе за да развие сценари?а соодветни на локаци?ата
Глобален систем за наб?удува?е на нивото на морето (GLOSS)
Преглед на покачува?е на нивото на морето во САД (NOAA)

Стати?ата ?Покачува?е на морското ниво“ е избрана стати?а. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана стати?а (останати избрани статии).

[:16-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 USGCRP (2017). ?Climate Science Special Report. Chapter 12: Sea Level Rise“: 1–470. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07. Наводот journal бара |journal= (help)

[WCRP2018-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 WCRP Global Sea Level Budget Group (2018). ?Global sea-level budget 1993–present“. Earth System Science Data. 10 (3): 1551–1590. Bibcode:2018ESSD...10.1551W. doi:10.5194/essd-10-1551-2018. This corresponds to a mean sea-level rise of about 7.5 cm over the whole altimetry period. More importantly, the GMSL curve shows a net acceleration, estimated to be at 0.08mm/yr².

[Mengel-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Mengel, Matthias; Levermann, Anders; Frieler, Katja; Robinson, Alexander; Marzeion, Ben; Winkelmann, Ricarda (8 March 2016). ?Future sea level rise constrained by observations and long-term commitment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 113 (10): 2597–2602. Bibcode:2016PNAS..113.2597M. doi:10.1073/pnas.1500515113. PMC 4791025. PMID 26903648.

[4] ?Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low-Lying Islands, Coasts and Communities — Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate“. Посетено на 2025-08-07.

[5] IPCC, ?Summary for Policymakers“, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007, page 13-14, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 2025-08-07"Models used to date do not include uncertainties in climate-carbon cycle feedback nor do they include the full effects of changes in ice sheet flow, because a basis in published literature is lacking."

[6] Mooney, Chris. ?Scientists keep upping their projections for how much the oceans will rise this century“. The Washington Post.

[7] Bamber, Jonathan L.; Oppenheimer, Michael; Kopp, Robert E.; Aspinall, Willy P.; Cooke, Roger M. (June 4, 2019). ?Ice sheet contributions to future sea-level rise from structured expert judgment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (23): 11195–11200. Bibcode:2019PNAS..11611195B. doi:10.1073/pnas.1817205116. PMC 6561295. PMID 31110015.

[8] Global and Regional Sea Level Rise Scenarios for the United States (PDF) (Report) (NOAA Technical Report NOS CO-OPS 083. изд.). National Oceanic and Atmospheric Administration. January 2017. стр. vi. Посетено на 24 August 2018."The projections and results presented in several peer-reviewed publications provide evidence to support a physically plausible GMSL rise in the range of 2.0 meters (m) to 2.7 m, and recent results regarding Antarctic ice-sheet instability indicate that such outcomes may be more likely than previously thought."

[:162-9] USGCRP (2017). ?Climate Science Special Report. Chapter 12: Sea Level Rise“. science2017.globalchange.gov: 1–470. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[10] ?The strange science of melting ice sheets: three things you didn't know“. The Guardian. 12 September 2018.

[wg1-5-5-1-11] Bindoff, N.L.; Willebrand, J.; Artale, V.; Cazenave, A.; Gregory, J.; Gulev, S.; Hanawa, K.; Le Quéré, C.; Levitus, S. (2007), ?Section 5.5.1: Introductory Remarks“, Во IPCC AR4 WG1 (уред.), Chapter 5: Observations: Ocean Climate Change and Sea Level, ISBN 978-0-521-88009-1, Архивирано од изворникот на 2025-08-07, Посетено на 25 January 2017

[us_nrc_2011_long_term_slr-12] 12,0 ^12,1 Box SYN-1: Sustained warming could lead to severe impacts, p. 5, in: Synopsis, in National Research Council 2011

[:11-13] 13,0 ^13,1 ?Sea level to increase risk of deadly tsunamis“. UPI. 2018.

[:12-14] 14,0 ^14,1 Holder, Josh; Kommenda, Niko; Watts, Jonathan (3 November 2017). ?The three-degree world: cities that will be drowned by global warming“. The Guardian. Посетено на 2025-08-07.

[:18-15] 15,0 ^15,1 ?Sea Level Rise“. National Geographic. January 13, 2017.

[:6-16] 16,0 ^16,1 Thomsen, Dana C.; Smith, Timothy F.; Keys, Noni (2012). ?Adaptation or Manipulation? Unpacking Climate Change Response Strategies“. Ecology and Society. 17 (3). doi:10.5751/es-04953-170320. JSTOR 26269087.

[:7-17] 17,0 ^17,1 ?Sea level rise poses a major threat to coastal ecosystems and the biota they support“. birdlife.org. Birdlife International. 2015.

[18] ?Scientists discover evidence for past high-level sea rise“. phys.org (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[ipcc13-19] 19,00 ^19,01 ^19,02 ^19,03 ^19,04 ^19,05 ^19,06 ^19,07 ^19,08 ^19,09 Church, J.A.; Clark, P.U. (2013). ?Sea Level Change“. Во Stocker, T.F.; и др. (уред.). Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

[20] ?Present CO2 levels caused 20-metre-sea-level rise in the past“. www.nioz.nl.

[21] Lambeck, Kurt; Rouby, Hélène; Purcell, Anthony; Sun, Yiying; Sambridge, Malcolm (28 October 2014). ?Sea level and global ice volumes from the Last Glacial Maximum to the Holocene“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 111 (43): 15296–15303. Bibcode:2014PNAS..11115296L. doi:10.1073/pnas.1411762111. PMC 4217469. PMID 25313072.

[RSJones_20190708-22] Jones, Richard Selwyn (8 July 2019). ?One of the most striking trends – over a century of global-average sea level change“. Richard Selwyn Jones. Архивирано од изворникот на 30 July 2019. Посетено на 10 August 2019. (link to image). For sea level change data, Jones cites Church, J. A.; White, N. J. (September 2011). ?Sea-Level Rise from the Late 19th to the Early 21st Century“. Surv Geophys. Springer Netherlands. 32 (4–5): 585–602. Bibcode:2011SGeo...32..585C. doi:10.1007/s10712-011-9119-1.

[:13-23] 23,0 ^23,1 Rovere, Alessio; Stocchi, Paolo; Vacchi, Matteo (2 August 2016). ?Eustatic and Relative Sea Level Changes“. Current Climate Change Reports. 2 (4): 221–231. doi:10.1007/s40641-016-0045-7.

[24] ?Ocean Surface Topography from Space“. NASA/JPL. Архивирано од изворникот на 2025-08-07.

[25] ?Jason-3 Satellite - Mission“. www.nesdis.noaa.gov. Посетено на 2025-08-07.

[:0-26] Nerem, R. S.; Beckley, B. D.; Fasullo, J. T.; Hamlington, B. D.; Masters, D.; Mitchum, G. T. (27 February 2018). ?Climate-change–driven accelerated sea-level rise detected in the altimeter era“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (9): 2022–2025. Bibcode:2018PNAS..115.2022N. doi:10.1073/pnas.1717312115. PMC 5834701. PMID 29440401.

[27] Michael Le Page (11 May 2015). ?Apparent slowing of sea level rise is artefact of satellite data“.

[28] Merrifield, Mark A.; Thompson, Philip R.; Lander, Mark (July 2012). ?Multidecadal sea level anomalies and trends in the western tropical Pacific“. Geophysical Research Letters. 39 (13): n/a. Bibcode:2012GeoRL..3913602M. doi:10.1029/2012gl052032.

[29] Mantua, Nathan J.; Hare, Steven R.; Zhang, Yuan; Wallace, John M.; Francis, Robert C. (June 1997). ?A Pacific Interdecadal Climate Oscillation with Impacts on Salmon Production“. Bulletin of the American Meteorological Society. 78 (6): 1069–1079. Bibcode:1997BAMS...78.1069M. doi:10.1175/1520-0477(1997)078<1069:APICOW>2.0.CO;2.

[30] Lindsey, Rebecca (2019) Climate Change: Global Sea Level NOAA Climate, 19 November 2019.

[:1-31] 31,0 ^31,1 Rhein, Monika; Rintoul, Stephan (2013). ?Observations: Ocean“ (PDF). IPCC AR5 WGI. New York: Cambridge University Press. стр. 285. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[32] ?Other Long Records not in the PSMSL Data Set“. PSMSL. Посетено на 11 May 2015.

[33] Hunter, John; R. Coleman; D. Pugh (2003). ?The Sea Level at Port Arthur, Tasmania, from 1841 to the Present“. Geophysical Research Letters. 30 (7): 1401. Bibcode:2003GeoRL..30.1401H. doi:10.1029/2002GL016813.

[church-34] Church, J.A.; White, N.J. (2006). ?20th century acceleration in global sea-level rise“. Geophysical Research Letters. 33 (1): L01602. Bibcode:2006GeoRL..33.1602C. CiteSeerX 10.1.1.192.1792. doi:10.1029/2005GL024826.

[35] ?Historical sea level changes: Last decades“. www.cmar.csiro.au. Посетено на 2025-08-07.

[36] Neil, White. ?Historical Sea Level Changes“. CSIRO. Посетено на 25 April 2013.

[37] ?Global and European sea level“. European Environmental Agency. 27 November 2017. Посетено на 11 January 2019.

[Cryosphere_20210125-38] 38,0 ^38,1 Slater, Thomas; Lawrence, Isobel R.; Otosaka, Inès N.; Shepherd, Andrew; и др. (25 January 2021). ?Review article: Earth's ice imbalance“. The Cryosphere (англиски). 15 (1): 233–246. Bibcode:2021TCry...15..233S. doi:10.5194/tc-15-233-2021. ISSN 1994-0416. Fig. 4.

[39] Lewis, Tanya (23 September 2013). ?Sea level rise overflowing estimates“. Science News.

[40] Rignot, Eric; Mouginot, Jérémie; Scheuchl, Bernd; van den Broeke, Michiel; van Wessem, Melchior J.; Morlighem, Mathieu (22 January 2019). ?Four decades of Antarctic Ice Sheet mass balance from 1979–2017“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (4): 1095–1103. Bibcode:2019PNAS..116.1095R. doi:10.1073/pnas.1812883116. PMC 6347714. PMID 30642972.

[41] Levitus, S., Boyer, T., Antonov, J., Garcia, H., and Locarnini, R. (2005) ?Ocean Warming 1955–2003“. Архивирано од изворникот на 17 July 2009. Poster presented at the U.S. Climate Change Science Program Workshop, 14–16 November 2005, Arlington VA, Climate Science in Support of Decision-Making; Last viewed 22 May 2009.

[42] Kuhlbrodt, T; Gregory, J.M. (2012). ?Ocean heat uptake and its consequences for the magnitude of sea level rise and climate change“ (PDF). Geophysical Research Letters. 39 (18): L18608. Bibcode:2012GeoRL..3918608K. doi:10.1029/2012GL052952.

[43] Upton, John (2025-08-07). ?Deep Ocean Waters Are Trapping Vast Stores of Heat“. Scientific American. Посетено на 2025-08-07.

[howstuffworks-44] ?How Stuff Works: polar ice caps“. howstuffworks.com. 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[45] Winkelmann, R.; Levermann, A.; Martin, M. A.; Frieler, K. (12 December 2012). ?Increased future ice discharge from Antarctica owing to higher snowfall“. Nature. 492 (7428): 239–242. Bibcode:2012Natur.492..239W. doi:10.1038/nature11616. PMID 23235878.

[CNN_Jan2019-46] 46,0 ^46,1 ^46,2 ^46,3 ?Antarctica ice melt has accelerated by 280% in the last 4 decades“. CNN. Посетено на January 14, 2019.

[IMBIE2012-47] Shepherd, Andrew; Ivins, Erik (2012). ?A Reconciled Estimate of Ice-Sheet Mass Balance“. Science. 338 (6111): 1183–1189. Bibcode:2012Sci...338.1183S. doi:10.1126/science.1228102. PMID 23197528.

[pmid29899482-48] 48,0 ^48,1 ^48,2 ^48,3 IMBIE team (13 June 2018). ?Mass balance of the Antarctic Ice Sheet from 1992 to 2017“. Nature. 558 (7709): 219–222. Bibcode:2018Natur.558..219I. doi:10.1038/s41586-018-0179-y. PMID 29899482. Краток опис – Ars Technica (2025-08-07). |hdl-access= бара |hdl= (help)

[Nature_20210505A-49] 49,0 ^49,1 Edwards, Tamsin L.; Nowicki, Sophie; Marzeion, Ben; Hock, Regine; и др. (5 May 2021). ?Projected land ice contributions to twenty-first-century sea level rise“. Nature. 593 (7857): 74–82. Bibcode:2021Natur.593...74E. doi:10.1038/s41586-021-03302-y. ISSN 0028-0836. PMID 33953415 Проверете ?а вредноста |pmid= (help). Архивирано од изворникот на 11 May 2021. Alt URL

[50] Fretwell, P.; Pritchard, H. D.; Vaughan, D. G.; Bamber, J. L.; Barrand, N. E.; Bell, R.; Bianchi, C.; Bingham, R. G.; Blankenship, D. D. (28 February 2013). ?Bedmap2: improved ice bed, surface and thickness datasets for Antarctica“. The Cryosphere. 7 (1): 375–393. Bibcode:2013TCry....7..375F. doi:10.5194/tc-7-375-2013.

[51] Greene, Chad A.; Blankenship, Donald D.; Gwyther, David E.; Silvano, Alessandro; van Wijk, Esmee (1 November 2017). ?Wind causes Totten Ice Shelf melt and acceleration“. Science Advances. 3 (11): e1701681. Bibcode:2017SciA....3E1681G. doi:10.1126/sciadv.1701681. PMC 5665591. PMID 29109976.

[52] Roberts, Jason; Galton-Fenzi, Benjamin K.; Paolo, Fernando S.; Donnelly, Claire; Gwyther, David E.; Padman, Laurie; Young, Duncan; Warner, Roland; Greenbaum, Jamin (2018). ?Ocean forced variability of Totten Glacier mass loss“. Geological Society, London, Special Publications. 461 (1): 175–186. Bibcode:2018GSLSP.461..175R. doi:10.1144/sp461.6.

[53] Greene, Chad A.; Young, Duncan A.; Gwyther, David E.; Galton-Fenzi, Benjamin K.; Blankenship, Donald D. (6 September 2018). ?Seasonal dynamics of Totten Ice Shelf controlled by sea ice buttressing“. The Cryosphere. 12 (9): 2869–2882. Bibcode:2018TCry...12.2869G. doi:10.5194/tc-12-2869-2018.

[:8-54] 54,0 ^54,1 ^54,2 ^54,3 Pollard, David; DeConto, Robert M.; Alley, Richard B. (February 2015). ?Potential Antarctic Ice Sheet retreat driven by hydrofracturing and ice cliff failure“. Earth and Planetary Science Letters. 412: 112–121. Bibcode:2015E&PSL.412..112P. doi:10.1016/j.epsl.2014.12.035.

[55] Greenbaum, J. S.; Blankenship, D. D.; Young, D. A.; Richter, T. G.; Roberts, J. L.; Aitken, A. R. A.; Legresy, B.; Schroeder, D. M.; Warner, R. C. (16 March 2015). ?Ocean access to a cavity beneath Totten Glacier in East Antarctica“. Nature Geoscience. 8 (4): 294–298. Bibcode:2015NatGe...8..294G. doi:10.1038/ngeo2388.

[RignotBamber2008-56] Rignot, Eric; Bamber, Jonathan L.; van den Broeke, Michiel R.; Davis, Curt; Li, Yonghong; van de Berg, Willem Jan; van Meijgaard, Erik (13 January 2008). ?Recent Antarctic ice mass loss from radar interferometry and regional climate modelling“. Nature Geoscience. 1 (2): 106–110. Bibcode:2008NatGe...1..106R. doi:10.1038/ngeo102.

[57] Ludescher, Josef; Bunde, Armin; Franzke, Christian L. E.; Schellnhuber, Hans Joachim (16 April 2015). ?Long-term persistence enhances uncertainty about anthropogenic warming of Antarctica“. Climate Dynamics. 46 (1–2): 263–271. Bibcode:2016ClDy...46..263L. doi:10.1007/s00382-015-2582-5.

[58] Robel, Alexander A.; Seroussi, Hélène; Roe, Gerard H. (23 July 2019). ?Marine ice sheet instability amplifies and skews uncertainty in projections of future sea-level rise“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (30): 14887–14892. Bibcode:2019PNAS..11614887R. doi:10.1073/pnas.1904822116. PMC 6660720. PMID 31285345.

[pmid30013142-59] 59,0 ^59,1 ^59,2 ^59,3 Pattyn, Frank (16 July 2018). ?The paradigm shift in Antarctic ice sheet modelling“. Nature Communications. 9 (1): 2728. Bibcode:2018NatCo...9.2728P. doi:10.1038/s41467-018-05003-z. PMC 6048022. PMID 30013142.

[BBC1-60] Amos, Jonathan (December 13, 2021). ?Thwaites: Antarctic glacier heading for dramatic change“. BBC News. London. Посетено на December 14, 2021.

[61] ?After Decades of Losing Ice, Antarctica Is Now Hemorrhaging It“. The Atlantic. 2018.

[62] ?Marine ice sheet instability“. AntarcticGlaciers.org. 2014.

[CIRES-63] Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences (CIRES) (13 декември 2021). "The Threat from Thwaites: The Retreat of Antarctica's Riskiest Glacier". Соопштение за печат. Архивирано на 21 февруари 2022 г.

[Kaplan1-64] Kaplan, Sarah (December 13, 2021). ?Crucial Antarctic ice shelf could fail within five years, scientists say“. The Washington Post. Washington DC. Посетено на December 14, 2021.

[65] Rosane, Olivia (16 September 2020). ?Antarctica's 'Doomsday Glacier' Is Starting to Crack“. Proceedings of the National Academy of Sciences. Ecowatch. Посетено на 18 October 2020.

[Bamber2009-66] Bamber, J.L.; Riva, R.E.M.; Vermeersen, B.L.A.; LeBrocq, A.M. (14 May 2009). ?Reassessment of the Potential Sea-Level Rise from a Collapse of the West Antarctic Ice Sheet“. Science. 324 (5929): 901–903. Bibcode:2009Sci...324..901B. doi:10.1126/science.1169335. PMID 19443778.

[67] Joughin, Ian; Alley, Richard B. (24 July 2011). ?Stability of the West Antarctic ice sheet in a warming world“. Nature Geoscience. 4 (8): 506–513. Bibcode:2011NatGe...4..506J. doi:10.1038/ngeo1194.

[68] ?NASA Earth Observatory - Newsroom“. earthobservatory.nasa.gov. 18 January 2019.

[:14-69] 69,0 ^69,1 Bob Berwyn (2018). ?What's Eating Away at the Greenland Ice Sheet?“. Inside Climate News.

[70] Kjeldsen, Kristian K.; Korsgaard, Niels J.; Bj?rk, Anders A.; Khan, Shfaqat A.; Box, Jason E.; Funder, Svend; Larsen, Nicolaj K.; Bamber, Jonathan L.; Colgan, William (16 December 2015). ?Spatial and temporal distribution of mass loss from the Greenland Ice Sheet since AD 1900“. Nature. 528 (7582): 396–400. Bibcode:2015Natur.528..396K. doi:10.1038/nature16183. PMID 26672555.

[71] Joughin, Ian; Abdalati, Waleed; Fahnestock, Mark (December 2004). ?Large fluctuations in speed on Greenland's Jakobshavn Isbr? glacier“. Nature. 432 (7017): 608–610. Bibcode:2004Natur.432..608J. doi:10.1038/nature03130. PMID 15577906.

[72] Connor, Steve (2005). ?Melting Greenland glacier may hasten rise in sea level“. The Independent. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[73] No?l, B.; van de Berg, W. J; Lhermitte, S.; Wouters, B.; Machguth, H.; Howat, I.; Citterio, M.; Moholdt, G.; Lenaerts, J. T. M. (31 March 2017). ?A tipping point in refreezing accelerates mass loss of Greenland's glaciers and ice caps“. Nature Communications. 8 (1): 14730. Bibcode:2017NatCo...814730N. doi:10.1038/ncomms14730. PMC 5380968. PMID 28361871.

[74] Mosbergen, Dominique (2017). ?Greenland's Coastal Ice Caps Have Melted Past The Point Of No Return“. Huffington Post.

[75] Bamber, Jonathan L; Westaway, Richard M; Marzeion, Ben; Wouters, Bert (1 June 2018). ?The land ice contribution to sea level during the satellite era“. Environmental Research Letters. 13 (6): 063008. Bibcode:2018ERL....13f3008B. doi:10.1088/1748-9326/aac2f0.

[76] ?Greenland ice loss is at 'worse-case scenario' levels, study finds“. UCI News (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[77] Shepherd, Andrew; Ivins, Erik; Rignot, Eric; Smith, Ben; van den Broeke, Michiel; Velicogna, Isabella; Whitehouse, Pippa; Briggs, Kate; Joughin, Ian (2025-08-07). ?Mass balance of the Greenland Ice Sheet from 1992 to 2018“. Nature (англиски). 579 (7798): 233–239. doi:10.1038/s41586-019-1855-2. ISSN 1476-4687. PMID 31822019.

[78] Davidson, Jordan (1 October 2020). ?Greenland Ice Sheet Melting Faster Than at Any Time in Last 12,000 Years, Study Finds“. Ecowatch. Посетено на 18 October 2020.

[79] Irval?, Nil; Galaasen, Eirik V.; Ninnemann, Ulysses S.; Rosenthal, Yair; Born, Andreas; Kleiven, Helga (Kikki) F. (2025-08-07). ?A low climate threshold for south Greenland Ice Sheet demise during the Late Pleistocene“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 117 (1): 190–195. doi:10.1073/pnas.1911902116. ISSN 0027-8424. PMC 6955352. PMID 31871153.

[80] Robinson, Alexander; Calov, Reinhard; Ganopolski, Andrey (11 March 2012). ?Multistability and critical thresholds of the Greenland ice sheet“. Nature Climate Change. 2 (6): 429–432. Bibcode:2012NatCC...2..429R. doi:10.1038/nclimate1449.

[LeMonde-81] 81,0 ^81,1 Garric, Audrey (15 March 2021). ?La calotte glaciaire du Groenland a déjà fondu au moins une fois au cours du dernier million d'années“. Le Monde.

[PNAS-82] 82,0 ^82,1 Christ, Andrew J.; Bierman, Paul R.; Schaefer, Joerg M.; Dahl-Jensen, Dorthe; Steffensen, J?rgen P.; Corbett, Lee B.; Peteet, Dorothy M.; Thomas, Elizabeth K.; Steig, Eric J. (30 March 2021). ?A multimillion-year-old record of Greenland vegetation and glacial history preserved in sediment beneath 1.4 km of ice at Camp Century“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States. 118 (13): e2021442118. Bibcode:2021PNAS..11821442C. doi:10.1073/pnas.2021442118. PMC 8020747 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 33723012 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).

[83] Radi?, Valentina; Hock, Regine (9 January 2011). ?Regionally differentiated contribution of mountain glaciers and ice caps to future sea-level rise“. Nature Geoscience. 4 (2): 91–94. Bibcode:2011NatGe...4...91R. doi:10.1038/ngeo1052.

[:2-84] 84,0 ^84,1 Huss, Matthias; Hock, Regine (30 September 2015). ?A new model for global glacier change and sea-level rise“. Frontiers in Earth Science. 3: 54. Bibcode:2015FrEaS...3...54H. doi:10.3389/feart.2015.00054.

[85] Vaughan, David G.; Comiso, Josefino C (2013). ?Observations: Cryosphere“ (PDF). IPCC AR5 WGI. New York: Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[86] Noerdlinger, Peter D.; Brower, Kay R. (July 2007). ?The melting of floating ice raises the ocean level“. Geophysical Journal International. 170 (1): 145–150. Bibcode:2007GeoJI.170..145N. doi:10.1111/j.1365-246X.2007.03472.x.

[87] Wada, Yoshihide; Reager, John T.; Chao, Benjamin F.; Wang, Jida; Lo, Min-Hui; Song, Chunqiao; Li, Yuwen; Gardner, Alex S. (15 November 2016). ?Recent Changes in Land Water Storage and its Contribution to Sea Level Variations“. Surveys in Geophysics. 38 (1): 131–152. doi:10.1007/s10712-016-9399-6. PMC 7115037. PMID 32269399.

[88] ?January 2017 analysis from NOAA: Global and Regional Sea Level Rise Scenarios for the United States“ (PDF).

[89] Hoegh-Guldberg, O.; Jacob, Daniela; Taylor, Michael (2018). ?Impacts of 1.5°C of Global Warming on Natural and Human Systems“ (PDF). Special Report: Global Warming of 1.5 oC. In Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[90] ?Sea level rise from ice sheets track worst-case climate change scenario“. phys.org (англиски). Посетено на 8 September 2020.

[91] ?Earth's ice sheets tracking worst-case climate scenarios“. The Japan Times. 1 September 2020. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 8 September 2020.

[92] ?Ice sheet melt on track with 'worst-case climate scenario'“. www.esa.int (англиски). Посетено на 8 September 2020.

[93] Slater, Thomas; Hogg, Anna E.; Mottram, Ruth (31 August 2020). ?Ice-sheet losses track high-end sea-level rise projections“. Nature Climate Change (англиски). 10 (10): 879–881. Bibcode:2020NatCC..10..879S. doi:10.1038/s41558-020-0893-y. ISSN 1758-6798. Архивирано од изворникот на 2 September 2020. Посетено на 8 September 2020. Alt URL

[Hansen2016-94] 94,0 ^94,1 Hansen, James; Sato, Makiko; Hearty, Paul; Ruedy, Reto; Kelley, Maxwell; Masson-Delmotte, Valerie; Russell, Gary; Tselioudis, George; Cao, Junji (22 March 2016). ?Ice melt, sea level rise and superstorms: evidence from paleoclimate data, climate modeling, and modern observations that 2 °C global warming could be dangerous“. Atmospheric Chemistry and Physics. 16 (6): 3761–3812. arXiv:1602.01393. Bibcode:2016ACP....16.3761H. doi:10.5194/acp-16-3761-2016.

[95] ?James Hansen's controversial sea level rise paper has now been published online“. The Washington Post. 2015.

[96] Chris Mooney (October 26, 2017). ?New science suggests the ocean could rise more — and faster — than we thought“. The Chicago Tribune.

[97] Nauels, Alexander; Rogelj, Joeri; Schleussner, Carl-Friedrich; Meinshausen, Malte; Mengel, Matthias (1 November 2017). ?Linking sea level rise and socioeconomic indicators under the Shared Socioeconomic Pathways“. Environmental Research Letters. 12 (11): 114002. Bibcode:2017ERL....12k4002N. doi:10.1088/1748-9326/aa92b6.

[98] Mercer, J. H. (January 1978). ?West Antarctic ice sheet and CO2 greenhouse effect: a threat of disaster“. Nature. 271 (5643): 321–325. Bibcode:1978Natur.271..321M. doi:10.1038/271321a0.

[99] L. Bamber, Jonathan; Oppenheimer, Michael; E. Kopp, Robert; P. Aspinall, Willy; M. Cooke, Roger (May 2019). ?Ice sheet contributions to future sea-level rise from structured expert judgment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (23): 11195–11200. Bibcode:2019PNAS..11611195B. doi:10.1073/pnas.1817205116. PMC 6561295. PMID 31110015.

[100] MEYER, ROBINSON (September 25, 2019). ?The Oceans We Know Won't Survive Climate Change“. The Atlantic. Посетено на 29 September 2019.

[:17-101] Grinsted, Aslak; Christensen, Jens Hesselbjerg (2025-08-07). ?The transient sensitivity of sea level rise“. Ocean Science (англиски). 17 (1): 181–186. Bibcode:2021OcSci..17..181G. doi:10.5194/os-17-181-2021. ISSN 1812-0784.

[IPCC_2021_WGI-102] 102,0 ^102,1 ^:SPM-28Masson-Delmotte, Valérie; Zhai, Panmao; Pirani, Anna; Connors, Sarah L.; Péan, Clotilde; Berger, Sophie; Caud, Nada; Chen, Yang; Goldfarb, Leah, уред. (2025-08-07). ?Summary for Policymakers“. Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF). IPCC/Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[nrccon-103] National Research Council (2010). ?7 Sea Level Rise and the Coastal Environment“. Advancing the Science of Climate Change. Washington, D.C.: The National Academies Press. стр. 245. doi:10.17226/12782. ISBN 978-0-309-14588-6. Посетено на 2025-08-07.

[:15-104] 104,0 ^104,1 Pattyn, Frank; Ritz, Catherine; Hanna, Edward; Asay-Davis, Xylar; DeConto, Rob; Durand, Ga?l; Favier, Lionel; Fettweis, Xavier; Goelzer, Heiko (12 November 2018). ?The Greenland and Antarctic ice sheets under 1.5 °C global warming“ (PDF). Nature Climate Change. 8 (12): 1053–1061. Bibcode:2018NatCC...8.1053P. doi:10.1038/s41558-018-0305-8.

[PNAS-2013-105] Levermann, Anders; Clark, Peter U.; Marzeion, Ben; Milne, Glenn A.; Pollard, David; Radic, Valentina; Robinson, Alexander (20 August 2013). ?The multimillennial sea-level commitment of global warming“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 110 (34): 13745–13750. Bibcode:2013PNAS..11013745L. doi:10.1073/pnas.1219414110. PMC 3752235. PMID 23858443.

[106] Winkelmann, Ricarda; Levermann, Anders; Ridgwell, Andy; Caldeira, Ken (11 September 2015). ?Combustion of available fossil fuel resources sufficient to eliminate the Antarctic Ice Sheet“. Science Advances. 1 (8): e1500589. Bibcode:2015SciA....1E0589W. doi:10.1126/sciadv.1500589. PMC 4643791. PMID 26601273.

[solomon-107] Solomon, Susan; Plattner, Gian-Kasper; Knutti, Reto; Friedlingstein, Pierre (10 February 2009). ?Irreversible climate change due to carbon dioxide emissions“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (6): 1704–1709. Bibcode:2009PNAS..106.1704S. doi:10.1073/pnas.0812721106. PMC 2632717. PMID 19179281.

[108] Technical Summary. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF). IPCC. August 2021. стр. TS14. Посетено на 12 November 2021.

[109] Katsman, Caroline A.; Sterl, A.; Beersma, J. J.; van den Brink, H. W.; Church, J. A.; Hazeleger, W.; Kopp, R. E.; Kroon, D.; Kwadijk, J. (2011). ?Exploring high-end scenarios for local sea level rise to develop flood protection strategies for a low-lying delta—the Netherlands as an example“. Climatic Change. 109 (3–4): 617–645. doi:10.1007/s10584-011-0037-5. ISSN 0165-0009.

[110] Bucx и др. 2010;Tessler и др. 2015

[111] Bucx и др. 2010

[112] Cazenave, Anny; Nicholls, Robert J. (2010). ?Sea-Level Rise and Its Impact on Coastal Zones“. Science. 328 (5985): 1517–1520. Bibcode:2010Sci...328.1517N. doi:10.1126/science.1185782. ISSN 0036-8075. PMID 20558707.

[113] ?Why the U.S. East Coast could be a major 'hotspot' for rising seas“. The Washington Post. 2016.

[114] Jianjun Yin; Stephen Griffies (March 25, 2015). ?Extreme sea level rise event linked to AMOC downturn“. CLIVAR.

[115] Mimura, Nobuo (2013). ?Sea-level rise caused by climate change and its implications for society“. Proceedings of the Japan Academy. Series B, Physical and Biological Sciences. 89 (7): 281–301. Bibcode:2013PJAB...89..281M. doi:10.2183/pjab.89.281. ISSN 0386-2208. PMC 3758961. PMID 23883609.

[116] Wu, Tao (October 2021). ?Quantifying coastal flood vulnerability for climate adaptation policy using principal component analysis“. Ecological Indicators (англиски). 129: 108006. doi:10.1016/j.ecolind.2021.108006.

[117] McLeman, Robert (2018). ?Migration and displacement risks due to mean sea-level rise“. Bulletin of the Atomic Scientists. 74 (3): 148–154. Bibcode:2018BuAtS..74c.148M. doi:10.1080/00963402.2018.1461951. ISSN 0096-3402.

[118] Nicholls, Robert J.; Marinova, Natasha; Lowe, Jason A.; Brown, Sally; Vellinga, Pier; Gusm?o, Diogo de; Hinkel, Jochen; Tol, Richard S. J. (2011). ?Sea-level rise and its possible impacts given a 'beyond 4°C world' in the twenty-first century“. Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1934): 161–181. Bibcode:2011RSPTA.369..161N. doi:10.1098/rsta.2010.0291. ISSN 1364-503X. PMID 21115518.

[119] Kulp, Scott A.; Strauss, Benjamin H. (29 October 2019). ?New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding“. Nature Communications. 10 (1): 4844. Bibcode:2019NatCo..10.4844K. doi:10.1038/s41467-019-12808-z. PMC 6820795. PMID 31664024.

[120] Rosane, Olivia (October 30, 2019). ?300 Million People Worldwide Could Suffer Yearly Flooding by 2050“. Ecowatch. Посетено на 31 October 2019.

[121] McMichael, Celia; Dasgupta, Shouro; Ayeb-Karlsson, Sonja; Kelman, Ilan (2025-08-07). ?A review of estimating population exposure to sea-level rise and the relevance for migration“. Environmental Research Letters. 15 (12): 123005. Bibcode:2020ERL....15l3005M. doi:10.1088/1748-9326/abb398. ISSN 1748-9326. PMC 8208600 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 34149864 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).

[122] McGranahan, Gordon; Balk, Deborah; Anderson, Bridget (29 June 2016). ?The rising tide: assessing the risks of climate change and human settlements in low elevation coastal zones“. Environment and Urbanization. 19 (1): 17–37. doi:10.1177/0956247807076960.

[123] Sengupta, Somini (13 February 2020). ?A Crisis Right Now: San Francisco and Manila Face Rising Seas“. The New York Times. Photographer: Chang W. Lee. Посетено на 4 March 2020.

[124] Storer, Rhi (2025-08-07). ?Up to 410 million people at risk from sea level rises – study“. The Guardian (англиски). Посетено на 2025-08-07.

[125] Hooijer, A.; Vernimmen, R. (2025-08-07). ?Global LiDAR land elevation data reveal greatest sea-level rise vulnerability in the tropics“. Nature Communications (англиски). 12 (1): 3592. Bibcode:2021NatCo..12.3592H. doi:10.1038/s41467-021-23810-9. ISSN 2041-1723. PMC 8242013 Проверете ?а вредноста |pmc= (help). PMID 34188026 Проверете ?а вредноста |pmid= (help).

[126] Dasgupta, Susmita; Wheeler, David; Bandyopadhyay, Sunando; Ghosh, Santadas; Roy, Utpal (February 2022). ?Coastal dilemma: Climate change, public assistance and population displacement“. World Development (англиски). 150: 105707. doi:10.1016/j.worlddev.2021.105707. ISSN 0305-750X.

[127] Calma, Justine (November 14, 2019). ?Venice's historic flooding blamed on human failure and climate change“. The Verge. Посетено на 17 November 2019.

[128] Shepherd, Marshall (16 November 2019). ?Venice Flooding Reveals A Real Hoax About Climate Change - Framing It As "Either/Or"“. Forbes. Посетено на 17 November 2019.

[129] ?Florida Coastal Flooding Maps: Residents Deny Predicted Risks to Their Property“. EcoWatch (англиски). 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[:5-130] 130,0 ^130,1 Nagothu, Udaya Sekhar (2025-08-07). ?Food security threatened by sea-level rise“. Nibio. Посетено на 2025-08-07.

[:4-131] Michaelson, Ruth (25 August 2018). ?Houses claimed by the canal: life on Egypt's climate change frontline“. The Guardian. Посетено на 30 August 2018.

[132] ?Potential Impacts of Sea-Level Rise on Populations and Agriculture“. www.fao.org. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[133] File:Projections of global mean sea level rise by Parris et al. (2012).png

[134] Sea level rise chart

[135] ?IPCC's New Estimates for Increased Sea-Level Rise“. Yale. 2013.

[136] Cusick, Daniel (4 November 2020). ?Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide“. Scientific American.

[137] Gornitz, Vivien (2002). ?Impact of Sea Level Rise in the New York City Metropolitan Area“ (PDF). Global and Planetary Change. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[138] ?Many Low-Lying Atoll Islands Will Be Uninhabitable by Mid-21st Century | U.S. Geological Survey“. www.usgs.gov. Посетено на 2025-08-07.

[139] Zhu, Bozhong; Bai, Yan; He, Xianqiang; Chen, Xiaoyan; Li, Teng; Gong, Fang (2025-08-07). ?Long-Term Changes in the Land–Ocean Ecological Environment in Small Island Countries in the South Pacific: A Fiji Vision“. Remote Sensing (англиски). 13 (18): 3740. doi:10.3390/rs13183740. ISSN 2072-4292.

[140] Thomas, Adelle; Baptiste, April; Martyr-Koller, Rosanne; Pringle, Patrick; Rhiney, Kevon (2025-08-07). ?Climate Change and Small Island Developing States“. Annual Review of Environment and Resources (англиски). 45 (1): 1–27. doi:10.1146/annurev-environ-012320-083355. ISSN 1543-5938.

[141] Nurse, Leonard A.; McLean, Roger (2014). ?29: Small Islands“ (PDF). Во Barros, VR; Field (уред.). AR5 WGII. Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[142] Nations, United. ?Small Islands, Rising Seas“. United Nations (англиски). Посетено на 2025-08-07.

[143] Sly, Peter D; Vilcins, Dwan (November 2021). ?Climate impacts on air quality and child health and wellbeing: Implications for Oceania“. Journal of Paediatrics and Child Health (англиски). 57 (11): 1805–1810. doi:10.1111/jpc.15650. ISSN 1034-4810.

[144] Megan Angelo (1 May 2009). ?Honey, I Sunk the Maldives: Environmental changes could wipe out some of the world's most well-known travel destinations“. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[145] Kristina Stefanova (19 April 2009). ?Climate refugees in Pacific flee rising sea“. The Washington Times.

[146] Ford, Murray R.; Kench, Paul S. (2016). ?Spatiotemporal variability of typhoon impacts and relaxation intervals on Jaluit Atoll, Marshall Islands“. Geology. 44 (2): 159–162. Bibcode:2016Geo....44..159F. doi:10.1130/g37402.1.

[147] "Vanua in the Anthropocene: Relationality and Sea Level Rise in Fiji" by Maebh Long, Symploke (2018), 26(1-2), 51-70.

[148] Klein, Alice. ?Five Pacific islands vanish from sight as sea levels rise“. New Scientist. Посетено на 2025-08-07.

[149] Pontee, Nigel (November 2013). ?Defining coastal squeeze: A discussion“. Ocean & Coastal Management. 84: 204–207. doi:10.1016/j.ocecoaman.2013.07.010.

[150] ?Mangroves - Northland Regional Council“. www.nrc.govt.nz. Архивирано од изворникот на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[High_mangrove_density_enhances_surf-151] 151,0 ^151,1 Kumara, M. P.; Jayatissa, L. P.; Krauss, K. W.; Phillips, D. H.; Huxham, M. (2010). ?High mangrove density enhances surface accretion, surface elevation change, and tree survival in coastal areas susceptible to sea-level rise“. Oecologia. 164 (2): 545–553. Bibcode:2010Oecol.164..545K. doi:10.1007/s00442-010-1705-2. JSTOR 40864709. PMID 20593198.

[152] Krauss, Ken W.; McKee, Karen L.; Lovelock, Catherine E.; Cahoon, Donald R.; Saintilan, Neil; Reef, Ruth; Chen, Luzhen (April 2014). ?How mangrove forests adjust to rising sea level“. New Phytologist. 202 (1): 19–34. doi:10.1111/nph.12605. PMID 24251960.

[A_Conceptual_Model_for_the_Response-153] Soares, M.L.G. (2009). ?A Conceptual Model for the Responses of Mangrove Forests to Sea Level Rise“. Journal of Coastal Research: 267–271. JSTOR 25737579.

[154] Crosby, Sarah C.; Sax, Dov F.; Palmer, Megan E.; Booth, Harriet S.; Deegan, Linda A.; Bertness, Mark D.; Leslie, Heather M. (November 2016). ?Salt marsh persistence is threatened by predicted sea-level rise“. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 181: 93–99. Bibcode:2016ECSS..181...93C. doi:10.1016/j.ecss.2016.08.018.

[155] Spalding, M.; McIvor, A.; Tonneijck, F.H.; Tol, S.; van Eijk, P. (2014). ?Mangroves for coastal defence. Guidelines for coastal managers & policy makers“ (PDF). Wetlands International and The Nature Conservancy.

[156] Weston, Nathaniel B. (16 July 2013). ?Declining Sediments and Rising Seas: an Unfortunate Convergence for Tidal Wetlands“. Estuaries and Coasts. 37 (1): 1–23. doi:10.1007/s12237-013-9654-8.

[157] Wong, Poh Poh; Losado, I.J.; Gattuso, J.-P.; Hinkel, Jochen (2014). ?Coastal Systems and Low-Lying Areas“ (PDF). Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. New York: Cambridge University Press. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[158] Smith, Lauren (2025-08-07). ?Extinct: Bramble Cay melomys“. Australian Geographic. Посетено на 2025-08-07.

[159] Hannam, Peter (2025-08-07). ?'Our little brown rat': first climate change-caused mammal extinction“. The Sydney Morning Herald (англиски). Посетено на 2025-08-07.

[US_EPA-160] ?Climate Adaptation and Sea Level Rise“. US EPA, Climate Change Adaptation Resource Center (ARC-X) (англиски). 2 May 2016. Архивирано од изворникот 8 May 2020. Посетено на 13 March 2020.

[:3-161] Fletcher, Cameron (2013). ?Costs and coasts: an empirical assessment of physical and institutional climate adaptation pathways“. Apo.Fletcher, Cameron (2013). "Costs and coasts: an empirical assessment of physical and institutional climate adaptation pathways". Apo.

[162] Sovacool, Benjamin K. (2011). ?Hard and soft paths for climate change adaptation“ (PDF). Climate Policy. 11 (4): 1177–1183. doi:10.1080/14693062.2011.579315. Архивирано од изворникот (PDF) на 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[163] Xia, Wenyi; Lindsey, Robin (October 2021). ?Port adaptation to climate change and capacity investments under uncertainty“. Transportation Research Part B: Methodological (англиски). 152: 180–204. doi:10.1016/j.trb.2021.08.009.

[164] ?Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low-Lying Islands, Coasts and Communities — Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate“. Посетено на 2025-08-07.

[165] Kimmelman, Michael; Haner, Josh (2025-08-07). ?The Dutch Have Solutions to Rising Seas. The World Is Watching“. The New York Times. ISSN 0362-4331. Посетено на 2025-08-07.

[166] ?Dutch draw up drastic measures to defend coast against rising seas“. The New York Times. 3 September 2008.

[BanglaDelta-167] ?Bangladesh Delta Plan 2100 | Dutch Water Sector“. www.dutchwatersector.com (холандски). Посетено на 2025-08-07.

[BDP_2100-168] ?Bangladesh Delta Plan (BDP) 2100“ (PDF).

[169] ?Delta Plan falls behind targets at the onset“. The Business Standard. September 5, 2020.

[170] Bangladesh Delta Plan 2100 Formulation project

[ClimateCentral2012-171] ?Climate Change, Sea Level Rise Spurring Beach Erosion“. Climate Central. 2012.

[172] Carpenter, Adam T. (2025-08-07). ?Public priorities on locally-driven sea level rise planning on the East Coast of the United States“. PeerJ (англиски). 8: e9044. doi:10.7717/peerj.9044. ISSN 2167-8359. PMC 7204830. PMID 32411525.

[173] Grecequet, Martina; Noble, Ian; Hellmann, Jessica (2025-08-07). ?Many small island nations can adapt to climate change with global support“. The Conversation. Посетено на 2025-08-07.

[174] ?Adaptation to Sea Level Rise“. UN Environment. 2025-08-07. Посетено на 2025-08-07.

[175] Englander, John (3 May 2019). ?As seas rise, Indonesia is moving its capital city. Other cities should take note“. The Washington Post. Посетено на 31 August 2019.

[176] Abidin, Hasanuddin Z.; Andreas, Heri; Gumilar, Irwan; Fukuda, Yoichi; Pohan, Yusuf E.; Deguchi, T. (11 June 2011). ?Land subsidence of Jakarta (Indonesia) and its relation with urban development“. Natural Hazards. 59 (3): 1753–1771. doi:10.1007/s11069-011-9866-9.

[177] Englander, John (May 3, 2019). ?As seas rise, Indonesia is moving its capital city. Other cities should take note“. The Washington Post. Посетено на 5 May 2019.

[178] Rosane, Olivia (May 3, 2019). ?Indonesia Will Move its Capital from Fast-Sinking Jakarta“. Ecowatch. Посетено на 5 May 2019.

[179] Erkens, G.; Bucx, T.; Dam, R.; de Lange, G.; Lambert, J. (2025-08-07). ?Sinking coastal cities“. Proceedings of the International Association of Hydrological Sciences (англиски). 372: 189–198. Bibcode:2015PIAHS.372..189E. doi:10.5194/piahs-372-189-2015. ISSN 2199-899X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

何五行属什么	妨父母痣是什么意思	ins是什么	孕妇感冒可以吃什么感冒药	结巴是什么原因引起的
舌苔发青是什么原因	免疫比浊法是什么意思	绘本是什么	巡抚相当于现在的什么官	离岸人民币是什么意思
螯合剂是什么	hrp是什么意思	水色是什么颜色	支气管炎吃什么药好得快	电轴左偏是什么意思
故宫什么时候闭馆	考级有什么用	什么是面瘫	风调雨顺的下联是什么	空孕囊是什么原因造成的

社保缴费基数是什么意思hcv8jop7ns1r.cn	肠胃感冒吃什么食物hcv9jop4ns7r.cn	缴费基数是什么意思hcv8jop9ns8r.cn	港币长什么样hcv9jop1ns5r.cn	19点是什么时辰xinmaowt.com
网是什么结构的字hcv7jop5ns0r.cn	肝低密度灶是什么意思hcv9jop7ns1r.cn	土豆与什么食物相克hcv8jop1ns9r.cn	查血糖血脂挂什么科hcv9jop7ns4r.cn	肩周炎吃什么药效果最好hcv9jop8ns3r.cn
内眼角越揉越痒用什么眼药水hlguo.com	娟五行属什么creativexi.com	取模是什么意思travellingsim.com	着凉拉肚子吃什么药hcv8jop7ns2r.cn	痔疮是什么样子hcv8jop9ns0r.cn
便溏吃什么药520myf.com	525什么星座hcv7jop5ns3r.cn	什么是磁共振检查hcv8jop4ns8r.cn	决明子泡水喝有什么功效hcv9jop2ns1r.cn	神经衰弱是什么意思hcv8jop5ns7r.cn